(1916 İstanbul - ) Osmanlı tarihçisi. Balıkesir Muallim Mektebini bitirdi. Ardından Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümünde okudu. Burada ünlü tarihçi Fuat Köprülü'nün öğrencisi oldu. Mezun olduğu bölümde doktora yaptı (1942). Bu süre içinde aynı bölümün Yeni Çağlar Kürsüsünde ilmi yardımcılık, asistanlık yaptı; 1943 yılında doçent ve 1952'de profesör oldu. 1972 yılında emekli oluncaya kadar aynı üniversitede Tarih Bölümü ve Siyasal Bilgiler Fakültesi ile Orta Doğu Teknik Üniversitesinde Osmanlı tarihi, Avrupa ve Amerikan tarihi, Türk idari teşkilât tarihi ve devrim tarihi dersleri okuttu. 1972 – 1986 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nde Chicago Üniversitesi Tarih Bölümünde çalıştı; Osmanlı sosyal ve ekonomik tarihi okuttu. 1993'te Bilkent Üniversitesinde Tarih Bölümünü kurdu ve hâlen bu bölümde Osmanlı sosyal ve ekonomik tarihi dersleri vermeye devam etmektedir.

Öğrencilik yıllarından itibaren edebiyata özel bir ilgisi olan, aruz ve serbest vezinde şiirler yazan Halil İnalcık akademik çalışmalarını Osmanlı tarihi alanında ortaya koydu. Özellikle Osmanlı sosyal ve ekonomik tarihinin çeşitli dönem ve alanlarında yüzlerce makale, çok sayıda kitap yazdı. Çoğu Batı dillerinde, özellikle İngilizce olarak yayınlanan bu çalışmaların Halil İnalcık'ın Osmanlı tarihinin bütün dünyada tanınmasında, yaygın olarak araştırılmasında ve genel dünya tarihi içerisinde yer almasında çok önemli katkısı oldu. Uluslar arası kuruluşlarca yüzyılımızın en önemli bilim adamları arasında gösterildi. The Ottoman Empire, The Classical Age 1300-1600 (Osmanlı Devleti, Klâsik Çağ, 1300-1600) adlı kitabı çok sayıda yabancı dile çevrilmiş olup hâlen dünyadaki pek çok üniversitede klâsik ders kitabı olarak okutulmaktadır.

Başlıca Yapıtları Şunlardır:

Makaleleri: Ottoman Methods of Conquest (1954), Osmanlı Hukukuna Giriş (1958), Osmanlılarda Raiyyet Rüsumu (1959), Adaletnameler (1965), Capital Formation in the Ottoman Empire (1969), Application of the Tanzimat and its Social Effects (1973), Centralization and Decentralization in Ottoman Administration (1977), Military and Fiscal Transformation in the Ottoman Empire, 1600-1700 (1980), The Question of the Emergence of the Ottoman State (1982), Introduction to Ottoman Metrology (1983), Köy, Köylü ve İmparatorluk (1990), Comments on Sultanism (1992). Kitapları: Tanzimat ve Bulgar Meselesi (1943), Fatih Devri Üzerine Tetkikler ve Vesikalar (1954), Hicri 835 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-i Arvanid (1954), Kanunname-i Sultani ber Muceb-i Örf-i Osmani (R. Anhegger ile birlikte), The Ottoman Empire, The Classical Age, 1300-1600 (1971),), Osmanlı Devleti, Toplum ve Ekonomi (1993), From Empire to Republic (1995), Essays in Ottoman History (1998), Osmanlı'da Devlet, Hukuk, Adalet (2000), Osmanlı Devleti'nin Ekonomik ve Sosyal Tarihi (2000), Osmanlı Devleti, Klâsik Çağ,1300-1600 (2003), Şair ve Patron, Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik bir İnceleme (2003).