Cumhûriyet devrinde özel sermaye ile kurulan ilk banka. İzmir İktisat Kongresinden sonra 26 Ağustos 1914’te kuruldu. Bir milyon liralık sermâyenin ödenmiş sermâyesini meydana getiren 250.000 liralık bölümünün tamâmı Atatürk tarafından ödendi. Bu para, Hindistan’daki Müslümanların aralarında toplayıp, Kurtuluş Savaşında kullanılması için gönderilen paranın kalan kısmıydı. Bu sermâye aynı sene bankanın pay senetlerinin beş ilde satılması ile 410.000 liraya ulaştı.

Bankanın kuruluş ana sözleşmesindeki gâyeleri arasında tarım, sanâyi, mâdencilik, enerji üretimi ve dağıtımı, bayındırlık işleri, nakliyecilik, sigortacılık, turizm ve ihrâcât alanlarında her türlü teşebbüsü kurmak ve iştirakte bulunmak yer almaktaydı. Bankanın ilk yönetim kuruluna Mahmûd Soydan başkanlık etmiş, üyelerini ise İhsan Bey, Ali Kılıç, Râsim Başaran, Rahmi Köken, Sâlih Bozok ve Genel Müdür Celâl Bayar meydana getirmiştir.

Bankanın 1924 yılı sonunda toplam mevduâtı; 2.5 milyon liraya, 1927’de 22.7 milyona, 1930’da ise 43 milyona çıktı. 1927’de Osmanlı İtibâr-ı Millî Bankası ile birleşti. Atatürk’ün ölümü üzerine İş Bankasından Hindistan ve Pakistan Müslümanlarının gönderdikleri paradan meydana gelen % 28,4 nisbetindeki hissesi vasiyetine göre kâr payları Türk Dil Kurumu ve Türk Târih Kurumuna verilmek üzere CHP’ye devredildi. 12 Eylül Harekâtından sonra CHP’nin kapatılmasıyla, Atatürk’ün hisseleri hazineye devredildi.

Zamanla gelişen İş Bankası, büyük bir ticâret bankası olduğu gibi, aynı zamanda yatırım bankası olma özelliğini de sürdürdü. Yatırımların büyük bir kısmını gübre, şişecam, demir-çelik, besin, turizm vb. alanlarında faaliyet gösteren kuruluşların orta ve uzun vâdeli para ihtiyaçlarını karşılamak üzere yaptı. Aynı zamanda devlet tahvilleri ve hazine bonolarının halka satılmasında aracılık etmekte ve hazineye kısa dönemli nakit sağlamaktadır.

İş Bankası, Türkiye’de küçük tasarrufların değerlendirilmesi için kumbara sistemini ve tasarrufu teşvik ikrâmiyesini ilk defâ uygulayarak, halka bilinçli bir tasarruf alışkanlığı vermek için çaba göstermiş; banka kartı, mavi çek ve bankamatik gibi ödeme kolaylığı sağlayan uygulamalar getirmiştir. Kurmuş olduğu Banka ve Ticâret Hukuk Araştırma Enstitüsü ile banka, sigorta ve ticâret hukûku alanlarında ilmi araştırmalar yapmaktadır. Ayrıca Türk eğitim ve sanat hayatına da çeşitli yayın ödülleriyle katkıda bulunmaktadır.

Bankanın ortak olduğu belli başlı kuruluşlar şunlardır: Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ, Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ, Soda Sanâyii AŞ, Sınâî Yatırım ve Bankası AO, Türk Dış Ticâret AŞ, Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi, TEZSAN Takım Tezgahları Sanâyii ve Ticâret Şirketi, Türkiye Petrolleri AO, Çukurova Elektrik, Rabak Elektrolitik, Bakır Sanâyi, Akdeniz Gübre Sanâyii, Millî Reasürans AŞ, İpek İş Mensûcât TAŞ.