Doğadaki seslerin algılanmasını sağlayan fizyolojik süreç. Ses dalgaları fiziksel ortamlarda titreşim hâlinde kendilerini gösterir. İnsan kulağına etki eden ses dalgaları havada iletilir. Ses dalgaları sıvı ve katı ortamlarda da iletilebilir. Sıvı ve katı ortamlarda iletilen ses dalgalarının enerjisi daha yüksek olduğu için, sucul birçok hayvanda işitmeyi algılayacak özel bir yapı gelişmemiştir. Bu hayvanlarda işitme tüm vücut yüzeyinden ses dalgalarının alınmasıyla olur. Ancak karasal canlılarda ses dalgasının hava içindeki enerjisinin daha düşük olmasından dolayı, özel bir yükseltme yapısına gerek duyulmuş ve kulak gelişmiştir.

İnsan kulağı 20-20 000 Hz frekans aralığındaki ses titreşimlerini algılayabilir. Konuşma frekansı ortalama olarak 3000-4500 Hz civarındadır. Bazı hayvanlar daha yüksek frekansları duyabilirler. İnsan kulağının duyamadığı bu sesleri hayvanlar rahatlıkla işitebilir.

Doğadaki seslerin işitme organı olan kulak aracılığıyla algılanmasını sağlayan fizyolojik süreçte, dış ortamdan gelen ses dalgaları, kulak kepçesiyle toplanır. Kulak yoluyla gelen dalgalar, kulak zarını titreştirir. Zara bağlı olan orta kulaktaki küçük kemikler de titreşir. Kemiklerdeki titreşimler, iç kulakta ilk olarak bir sıvıyı, bu sıvıda titreşim almaçlarını uyarır. Almaçlar, işitme sinirleri aracılığıyla beynin ilgili bölmelerine sinyal gönderir. Böylece işitme tamamlanmış olur.

Günlük yaşantımızda çeşitli sesler duyarız. Bunları kolaylıkla ayırt edebiliriz. Sesleri birbirinden ayıran üç önemli özellik vardır. Bunlar; sesin şiddeti, sesin yüksekliği ve sesin tınısıdır. Sesin şiddeti, kaynağın yakınında daha güçlüdür. Kaynaktan uzaklaştıkça şiddeti azalır. Belirli bir uzaklıkta da kaybolur. Yani duyulmaz. Bunun nedeni ses dalgalarının sahip olduğu enerjinin gittikçe azalmasıdır. Sesin yüksekliği denince, sesin inceliği ve kalınlığı anlaşılır. Eğer ses kaynağında titreşim az olursa ses kalın, titreşim çok olursa ses ince (tiz) olur.

Bazı sesler işitmeyi azaltır. Gürültü, sürekli müzik dinlemek, radyo ve televizyon sesini yüksek açmak kulak yapılarında bozulmalara neden olur. Tahrip olan yapılar da işitme yeteneğini azaltır.

İLGİLİ KONULAR

Kulağın Yapısı