Alm. Spinat (m), Fr. épinard (m), İng. spinach. Familyası: Ispanakgiller (Chenopodiaceae). Türkiye’de yetiştiği yerler: Sebze olarak heryerde yetiştirilir. Anavatanı Kafkasya ve Afganistan’dır.

Kış sebzesi olarak yetiştirilen, iki evcikli, kazık köklü, otsu bir bitki. Mutedil, serin rutubetli havalardan hoşlanır. -5 dereceden sonra zarar görmeye başlar. Kurak ve sıcaklık ise yapraklarını sertleştirip tohuma kalkmasını teşvik eder. Bu sebeble ziraatı sonbahar ile ilkbahar arasında yapılır.

Suyu süzen, killi-kumlu toprakları sever. Çok kumlu, kuru ve fakir topraklarda büyümez. Killi ağır topraklarda sarılığa yakalanır. Yapraklarından istifade edildiği için azotlu gübreye ihtiyaç gösterir. Ispanağın enli geniş yaprakları vardır. Sebze olarak da daha çok bu geniş yapraklar ve genç yaprak sapları kullanılmaktadır. Bir sap üzerinde salkım durumunda sarımsı renkte çiçekler açar. Çiçeklerin taç yaprakları yoktur. Erkek ve dişi çiçekler ayrı ayrı bitkilerde bulunur. Şâyet ıspanak zamanında toplanmazsa tohuma kaçar ve kartlaşır.

Memleketimizde sonbaharda ekimi yapılır. İki-üç ay içerisinde ürün alınır. Kumlu-killi ve gübreli topraklarda iyi ürün alınabilir. Dikenli ve dikensiz tohumlu iki çeşidi vardır.

Dikenli ıspanak: Tohumları köşeli ve dikenli, yaprakları yırtmaçlı, uçları ise mızrak gibidir. Kışa dayanıklı (-8, -10 dereceye dayanır), lezzetlidir.

Dikensiz ıspanak: Tohumları dikensiz, yuvarlakça, yaprakları geniş ve yırtmaçsız ince naziktir. En fazla ekilen bu çeşittir.

Ispanak ekilecek toprak daha önceden bol miktârda iyi çürümüş hayvan gübresi ile gübrelenir, derince sürülür, tesviye edilir. Serpme veya çizgi usulü tohum ekilir. Çizgiye ekimde sıra arası 20-30 cm, sıra üzeri 10 cm olmalıdır. Tohumlar 10-15 günde çimlenir. Toprak iyi hazırlanmış, havalar da uygun gidiyorsa ekimden 1-1,5 ay sonra hasadı başlar. Kış boyu tâze ıspanak bulundurmak isteniyorsa, tohum ekiminin 20-30 gün fasıla ile tekrarlanması icab eder. Dekardan 500-2000 kg arasında mahsul alınır.

Tohum elde etmek için, kış sonunda seyrek olarak ve tercihen çizgiye ekilen tohumlardan elde edilen fideler seyreltilir. İlkbaharda büyüyüp gelişir. Yaz sıcaklarında çiçeğe kalkar, döllenme bitip tohum bağlayınca erkek çiçek açmış olanlar sökülüp atılır. Sararıp olgunlaşan tohumlar çiçek saplarıyla kesilip iyice kurutulduktan sonra ovalanıp temizlenir. Tohum olarak kullanılır.

Kullanıldığı yerler: İçinde A,B,C,D vitaminleri vardır. Proteince de zengindir. Daha çok sebze olarak, pişirilerek veya salata hâlinde yenilir. C vitamini ve demirce zengin bir kış sebzesidir.