Alm. Ionien (n) und ionische zivilisation (f), Fr. Ionie (f) et civilisation (f) ionienne, İng. Ionia and Ionian civilisation. İzmir ile Büyük Menderes Irmağı arasında kalan kıyı bölgeye eskiden verilen isim. Buranın en eski sâkinlerine; İyonlar veya İyonyalılar denmektedir.

İyonlar muhtemelen M.Ö. 2000 yıllarında buraya yerleşmiş olup, uzun müddet Hititlere tâbi yaşamışlardı. Aka medeniyeti ile eski Anadolu kültürünün etkisi altında kalan İyonlar, toprak bakımından zengin ve Ön Asya ticâret yolunun sonunda bulunan bu ülkede kısa zamanda parlak bir medeniyet kurmaya muvaffak oldular. En önemlileri Millet (Miletos), Efes (Efesos), ve İzmir (Smyrna) olan İyon şehirleri ticâret, denizcilik ve sanatta büyük başarı göstermişlerdi.

İyonlar genellikle ayrı ayrı şehir devletleri hâlinde yaşamışlar ve büyük bir birlik kurmaya muvaffak olamamışlardır. Şehir devletleri ilk zamanlarda krallar tarafından yönetilmekteydi. Çok geçmeden büyük bir güç hâline gelmeyi başaran asiller sınıfı, M.Ö. 9. yüzyılda kralları ortadan kaldırarak devlet işlerini ellerine geçirdiler. Asiller M.Ö. 8. yüzyılda başgösteren Lidya tehlikesi üzerine ordu ve devlet yönetimini Tiran adı verilen kuvvetli devlet adamlarına bıraktılar. Tiranlar memleketlerinde bilhassa îmar faaliyetlerine ağırlık verdiler. Bu sırada kuvvetli bir duruma gelmiş bulunan Lidyalılar, İyonların Anadolu ve Ön Asya ile ticâret yapmalarına engel olduklarından, İyonlar donanmalarıyla Akdeniz ve Karadeniz’e açılarak kendilerine yeni pazar yerleri aramaya başladılar. Güney Fransa, Marsilya ve İspanya kıyılarında koloniler meydana getirdiler.

Bundan başka İyonlar, Mısır’da Kral Psammetik’in izniyle Navkratis şehrini kurdular. Bu şehir kısa bir süre sonra önemli bir ticâret merkezi hâlini aldı.

Lidya Krallığının yıkılmasından sonra İyon şehirleri İranlıların hâkimiyeti altına girdi. İyonlar zamanla Yunanistan’dan gelen göçmenlerle yunanlılaştılar.

İyonlar genel olarak, Hitit ve Mısır medeniyetlerinin tesiri altında kaldılar. Aldıkları bu medeniyeti ilerleterek bilhassa Yunan medeniyetine önemli ölçüde tesir ettiler. Fenike alfabesinden alınan çeşitli Yunan alfabeleri içinde en çok kullanılan İyon alfabesi olmuştur.

İyonlar insanlar gibi düşünmekte olan çeşitli tanrılara taparlardı. Şehir mîmârisinde önceleri tahta ve kerpiç, sonradan taş kullandılar. M.Ö yedinci yüzyılda İyon adı verilen bir yapı tarzı ortaya koydular.

İyonlar, fikir hayâtında ve bilim alanında önemli ilerlemeler gösterdiler. İyonyalılardan dünya çapında meşhur ilim, felsefe ve edebiyat adamları yetişmiştir. Milletli Tales, Efesli Demokrites ve Heraklides, Sisamlı Hipokrites ve Pitagoras, İzmirli Homeros bunlardan en meşhurlarıdır.