Alm. Gendarmerie (f), Gendarm (m), Fr. Gendarmerie (f); gendarme (m), İng. Gendarmerie, gendarme. Yurt içinde genel güvenliği ve kamu düzenini korumakla görevli, gerektiğinde yurt savunmasına katılan silâhlı askerî zâbıta kuvveti. Bu kuvvette görev alan kimse de bu isimle anılır.

Her türlü suçun işlenmesini önlemek, köy ve kırsal kesimde güvenliği sağlamak; şehirlerde polise yardımcı olmak; polis bulunmayan yerlerde polisin görevlerini yapmak; sınır, kıyı ve kara sularının muhâfaza ve güvenliği ile gümrük bölgesinde kaçakçılığı men ve tâkip ve tahkik etmek jandarmanın temel vazifesidir. Cezâ ve tevkif evlerinin dış güvenliğini sağlamak, harp esnâsında bir kısım kuvvetleriyle yurt savunmasına katılmak da jandarmanın görevlerindendir.

Bu görevleri sâbit ve seyyar jandarma birlikleri yerine getirir. İdârî ve lojistik bakımdan çeşitli kurumlar tarafından desteklenen bu kuvvetler uçak, helikopter ve deniz botları gibi modern araçlardan istifâde ederler.

“Adâlet mülkün temelidir.” esâsından hareket eden ecdâdımız adâletten sapmamış, örf, âdet ve geleneklerine bağlı kalmış, kânunların emrettiği şekilde huzur ve sükûn içerisinde yaşamaya çalışmıştır. Eski Türklerde emniyet ve asayişin temini Göktrük Kitabeleri’nde yeralan“yarganlar”la sağlanırdı. Bu bizde modern jandarmanın ilk nüvelerini teşkil etmektedir. Târih boyunca jandarma teşkilâtında önemli gelişmeler olmuştur. 1071 yılından îtibâren Anadolu’ya yerleşerek kalıcı devletler kuran Türk milleti, halkın huzur ve emniyetini temin maksadıyla, çok iyi techiz edilerek eğitilmiş kuvvetler teşkil etmiştir. Osmanlı Devleti döneminde kânun ve nizamların tetkikinde adâletin korunmasında “subaşı”, daha sonra “zaptiye” denilen birliklerden istifâde edilmiştir. On dokuzuncu yüzyıldaOsmanlı Devletinde görülen batılılaşma hareketi esnâsında, bütün kuruluşlarda olduğu gibi zâbıta teşkilâtlarında da değişiklikler görüldü. Türk ordusunun ayrılmaz bir parçası olan jandarmanın kuruluşunda 14 Haziran 1839 târihi esas alınmıştır. 1880’li yıllarda da İngiltere ve Fransa’dan getirilen subaylar tarafından eğitilen jandarma kuvvetleri, Umum Jandarma Dâire-i Merkeziyesi adı ile bir teşkilât altında toplandı. 1904 senesinde Rumeli’de başlatılan teknik ve ıslahat hareketleri sırasında ilk defâ Selanik’te Jandarma ZâbitMektebi açıldı. Daha sonra bu mektep İstanbul’a nakledilerek, tedrisâtını Yıldız’da sürdürdü. Millî Mücâdelenin başladığı 1922 yılında okul Ankara’ya nakledildi. İki yıl sonra, Konya’ya taşınarak tedrisâtını 1930 senesine kadar sürdürdü. 1930 yılında çıkartılan 1706 sayılı Jandarma Kânunu ile subay ihtiyaçları Harp Okulundan yetişen subaylardan sağlanmaya başlandı. 1935 yılından îtibâren de Jandarma Sınıf Okulu açılarak, Polis Enstitüsü ile müşterek binâda eğitim ve öğretimine devam etti.

10 Haziran 1930 târihli ve 1706 sayılı kânuna göre düzenlenmiş olan bugünkü Jandarma Teşkilâtının görevleri, genel olarak sulh ve harp zamânında olmak üzere ikiye ayrılır. Sulh zamânında vazîfesi, kânunlara karşı olan fiil ve durumların ortaya çıkmasına mâni olmak, işlenmiş suçların fâillerini yakalamak ve asâyişi temin etmektir. Jandarma harp zamânında ordu emrine girer. Bu sebeplerden dolayı, Jandarma Teşkilâtı, emniyet ve asâyiş işlerinde İçişleri Bakanlığına; eğitim, teçhizât ve komuta konularında ise Genel Kurmay Başkanlığı ile Millî Savunma Bakanlığına bağlıdır.

Jandarmanın görev ve yetkileri 10 Mart 1983 târih ve 2803 sayılı kânunda mülkî, adlî, askerî ve diğer görevleri olmak üzere dörde ayrılmıştır.

Jandarma teşkilâtında eğitim ve öğretim, Eğitim Birlikleri ve Okullar Komutanlığınca sağlanır. Okullar Komutanlığı; Subay Okulu, Astsubay Okulu ve Uzman Jandarma Okulundan oluşmaktadır. 1988 yılında 3466 sayılı kânunla Uzman Jandarma Kânunu çıkarılmıştır.

Jandarma teşkilâtının başında İçişleri Bakanlığı tarafından seçilen, Millî Savunma Bakanlığının muvâfakatı ile Cumhurbaşkanının tâyin ettiği kolordu ve ordu komutanı sıfat ve yetkilerine sâhip Jandarma Genel Komutanı bulunur.

Modern Türkiye’nin modern Jandarması, Türk milletinin millî menfaatlerini korumak ve millî hedeflerine varmak maksadıyla emniyet ve asâyişi sağlayan en güçlü bir teşkilâttır.

JANDARMA

Birlik ve adâlet timsâlidir adım
Canımı, kanımı yurduma adadım
Mazluma ulaşan bir kolum, kanadım
Asırlardır asil ve şanlı yaşadım

Kadifedir eli, anlıdır jandarma
Çeliktendir kalbi, şanlıdır jandarma

Dinle bak jandarma, bir sözüm var sana
Hak yolda verilen bir özüm var sana
Nazardan sakınan bir gözüm var sana
Gecene şavk olan gündüzüm var sana

Kadifedir eli, anlıdır jandarma
Çeliktendir kalbi, şanlıdır jandarma