Alm. Samt (m), Fr. Velours (m), İng. Velvet. Dokunurken hammadde liflerinin dokuma yüzeyini belirli uzunlukta kaplayacak şekilde bırakılması ile ona güzel bir görünüş verdiren yumuşak kumaş. Bu kumaş naylon, yün, pamuk reyon veya ipekle dokunur. Eski kadifelerin çoğu ipek ve pamuktan dokunurdu. Atkı ve çözgüsünün ipek ve pamuk olmasına göre de kadifeler değişirdi.

Daha ziyâde Afrika ve doğuda kullanılan kadifelerin yapımı ilk çağlara kadar uzanmaktadır. İslâm dîninin temel kitapları ilk peygamber ve ilk insan hazret-i Âdem’den beri insanların dokuma sanatını bildiğini ve bunu Allahü teâlânın gönderdiği kitaplardan öğrendiğini bildirmektedir. Bu bakımdan bir dokuma çeşidi olan kadifelerin de insanlar tarafından kullanılması çok eskidir. Doğuda yapılan bu kumaş zamanla batıya girmiş; giyim eşyâsı ve döşemelik olarak kullanılmıştır.

Türk giyiminde asırlar boyunca vazgeçilmez bir kumaş olan kadifenin, bilhassa 15 ve 16. yüzyıllarda Bursa, Bilecik, Aydos’ta en güzelleri dokunurdu. Bursa, ipekli kadifelerin dokuma merkezi olup kumaşlar, dünyânın en değerli giyim eşyâlarında kullanılırdı. İstanbul, kadife ticâretinin merkeziydi.

Bursa kadifeleri tezyinâtı yönünden İran, İtalya ve İspanya kadifelerinden daha sâde ve daha sağlamdı. Türk kadifelerindeki renk, sâdelik, zarafet, hatlardaki uygunluk dünyâda birinci derecede idi. On altıncı yüzyılın sonlarına doğru Bursa’da yüz civârında kadife tezgâhı vardı. Bunlar Avrupa’nın yanında Çin’den, İran’dan sipâriş alıyorlardı. Zamanla gerileyen kadife sanâyii 19. yüzyılda iyice durakladı. Bu arada kumaş dokuma için açılan Hereke dokuma fabrikasında kadifenin çeşitleri de dokunmuştu. Günümüzde tekstil sanâyinin en güzel örnekleri dokunan fabrikalarda çeşitli kadife kumaşlar îmâl edilmektedir. Memleketimizde dokunan kadife kumaşlar, Avrupa piyasasında kolayca rekâbet etmektedir.

Osmanlılar zamânında her esnaf topluluğunun şeyhi bulunduğu gibi, kadife esnafının da şeyhi vardı. Buna “yiğitbaşı” denirdi. Yiğitbaşılar dokumayı yapan ustalar arasından seçilirdi. Bunların vazîfesi kumaşları dokunurken kontrol etmek, kalitesiz malın çıkmasına müsâade etmemek, piyasa araştırması yaparak uygun fiyatı bulmaktı. Kadife dokumanın merkezi sayılan Bursa’da, Cumartesi günleri bu işle uğraşanlar şimdiki Setbaşı denilen yerde toplanırlar, burada ham madde, îmâlat ve satış piyasaları hakkında aralarında görüşmeler yaparlardı.

Türkler, eskiden diğer kumaşlar gibi el ile dokunan kadifelerden, kaftan, ceket, şalvar, yelek, cepken, entari yaparlardı. Günümüzde ise her çeşit giyim eşyâsı ve döşemecilikte kullanılan kadifeler; fitilli, kordlu veya desenli olarak da dokunulmaktadır.