Kaktüsgiller (Cactaceae) familyasından, genellikle yapraksız, büyük ve etli gövdeleriyle ayırt edilen çeşitli bitkilerin ortak adı. Genellikle dikenlerle bezenmiş ilginç biçimli, etli gövdeleriyle yeryüzündeki öbür bitkilere pek benzemeyen kaktüslerin 2000'i aşkın türü vardır. Bu türlerin hemen hepsinin ana yurdu Orta ve Güney Amerika ile Kuzey Amerika'nın güney kesimleridir. Ama bazı kaktüs türleri dünyanın başka sıcak ve kurak bölgelerine, örneğin Güney Afrika ve Akdeniz Bölgesi'ne de yayılarak oraların da yerli bitkisi hâline gelmiştir.

Kaktüslerin dikenli bir topu ya da kavunu, bir ağacı; boruyu, fıçıyı, mumu, kalın bir sicimi, hatta tüylü bir tırtılı andıran çok değişik biçimleri vardır. Boyutları da biçimleri kadar değişken olan bu bitkilerin bazısı bir parmak, bazısı da bir ağaç büyüklüğündedir. En çok çöllerde ve kurak iklimli yerlerde yetişen kaktüsler, yağışın hemen hemen yok denecek kadar az olduğu bu ortamlara uyum sağlayabilmek için, öbür bitkilerden çok farklı bir evrimleşme geçirmiştir. Örneğin, gövdelerinin dışı, sertleşip kalınlaşarak ve mumsu bir katmanla kaplanarak su geçirmez bir yapıya dönüşmüş, içi de ya tümüyle boşalarak ya da süngersi bir özellik kazanarak su tutabilir hâle gelmiştir. Kökleri de derinlerdeki suya ulaşabilmek için iyice uzamıştır. Kaktüsler, yağışlı dönemlerde toprağın derinliklerinden aldıkları suyu kurak mevsimlerde kullanmak üzere gövdelerinde biriktirirler. Bu gövdeler yalnızca su deposu olarak görev yapmaz, ayrıca hücrelerindeki klorofil denen yeşil renkli pigmentler yardımıyla besin de üretirler.

Kaktüsler hem ilginç biçimleri, hem de parlak renkli çiçekleri için dünyanın pek çok yerinde yaygın biçimde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Ülkemizde de "kaynanadili" denen kaktüsler başta olmak üzere irili ufaklı pek çok kaktüs türü yetiştirilir. Aynı cinsten Frenk inciri ya da Hint inciri denen bir başka tür (Opuntia ficus-indica) ise yurdumuzun Akdeniz ve Ege kıyılarında kendiliğinden yetişir. Ağaççık boyutuna ulaşabilen bu türün meyveleri yöre halkı tarafından toplanarak yenir. Kaktüsler en iyi kil, kum ve kireç karışımı topraklarda yetişir, tohumdan ya da ana bitkiden ayrılan küçük bitkiciklerden çoğalır.