Sıvı içine batırılan bir cisim, sıvı tarafından yukarı doğru itilir. Bu itme kuvvetine kaldırma kuvveti denir. Kaldırma kuvvetinin büyüklüğü, cismin etkisiyle yer değiştiren akışkanın ağırlığına eşittir. Bu ifade "Arşimet İlkesi" olarak bilinir.

Sıvı ya da gaz içinde yüzen bir cismi etkileyen kaldırma kuvvetinin yönü, cismin yer çekimi yönüne terstir. Bu yüzden de cisim batmaz. Suya indirilen bir gemi, taşırdığı suyun ağırlığı kendi ağırlığına eşit olana kadar batar. Gemi yüklendikçe daha derine batar. Böylece kaldırma kuvveti, geminin ve yükünün ağırlığını sürekli olarak dengeler.

Bir cismin sıvıdaki ağırlığı, havadaki ağırlığından küçüktür. Eğer havadaki ağırlığından sıvıdaki ağırlığı çıkarılırsa, cisme etki eden kaldırma kuvveti bulunur.

Fk = G(hava) - G(sıvı)

Cismin yerini değiştirdiği sıvının hacmi, cismin sıvıya batan kısmının hacmine eşittir. Buna göre sıvının cisme uyguladığı kaldırma kuvveti;

Fk = V(batan) x d(sıvı) x g olur.

Burada V (hacmi) m3 x d (yoğunluk) kg/m3 ve g = 10 N/kg alınırsa, Fk (kaldırma kuvveti) newton (N) olarak bulunur.

Bir cismin tamamı sıvıya batmış durumdayken, kaldırma kuvveti cismin ağırlığından büyükse, cisim serbest bırakıldığında, bir kısmı sıvı dışına çıkarak yüzer. Cismin tamamı sıvıya batmış durumdayken, kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşitse, cisim serbest bırakıldığında askıda kalır. Eğer kaldırma kuvveti, cismin ağırlığından küçükse, cisim serbest bırakıldığında dibe batar. Kaldırma kuvveti, her durumda yer çekimi kuvvetine ters yönde, yani yukarıya doğrudur.

İLGİLİ KONULAR

Kuvvet