Alm. Blutkrebs (m), Leukamie (f), Fr. Leucémier (f), İng. Leukemia. Kanda, kan yapıcı dokularda ve diğer organlarda anormal kan hücrelerinin kontrolsuz olarak çoğalmasıyla ortaya çıkan bir hastalık. Tıp dilinde lösemi veya lökoz olarak geçer.

Sebebi tam olarak bilinmemekle beraber çeşitli kimyevî ajanların, radyasyonun, virüs adı verilen mikropların hastalığın meydana gelişinde rol oynadığı ve bâzı genetik hastalıkların da, hastalığa yatkınlık teşkil ettiği düşünülmektedir.

İlerleyici bir seyir gösteren hastalığın belirtileri, anormal (habis) hücrelerin, kan yapıcı organlarda normal hücrelerin yapımını engellemesi sonucunda ortaya çıkar. Normal alyuvarların yapımındaki azalma ile kansızlık (anemi); normal akyuvarların yapımındaki azalma neticesinde mikrobik hastalıklar ve ateş; kan pıhtılaşmasında rol alan kan pulcuklarının (trombositler) yapımındaki azalma ile çeşitli kanamalar (burun kanaması, cilt altı kanaması gibi) meydana gelir. Ayrıca, hastalığın diğer bâzı bulguları da habis hücrelerin bâzı organları işgal etmesine ve çeşitli kimyevî maddeler salgılamasına bağlanır. Bütün bu hızlı hücre yapım ve yıkımı kilo kaybı ve terlemeye de yol açar. Hastalarda dalak ve bezelerin de genellikle büyümüş olduğu tesbit edilir.

Kan kanserinin hücre tipine göre (myeloit, lenfoit gibi) ve hastalığın süresine göre (müzmin ve had) çeşitleri vardır. Bâzı tipler daha hızlı ve kötü bir gidiş gösterir. Çocukluk çağında lösemi tipleri diğer kanser tiplerine göre daha sık görülmektedir.

Hastalığın tedâvisinde, son yıllarda oldukça önemli adımlar atılmışsa da sebepler bilinemediği için sebebe yönelik tedâvi yapılamamaktadır. Günümüzde tatbik edilen tedâvilerin temel amacı, habis hücreleri ortadan kaldırmaktır. Tedâvi şemaları hastalığın tiplerine ve safhalarına göre değişiklik gösterir. Radyasyon (şuâ) tedâvisi; çeşitli kanser ilâçlarının tatbiki; bağışıklama (veya bağışıklık sistemini güçlendirme) tedâvisi (immünoterapi), kemik iliği nakli başlıca tedâvi şekilleridir. Kemik iliği nakli, kriz (atak) atlatıldığı zamanda kişinin kendi hücrelerinin (ototransplantasyon) veya uygun bir vericinin hücrelerinin (allotransplantasyon) verilmesi ile olabilmektedir. Bu tedâvi şekillerine ek olarak birçok yeni metod deneme safhasında olup, müsbet neticeler vermektedir. Hastaların kaybedilmelerinin en önemli sebepleri, aşırı zayıflık, mikrobik hastalıklar, kanama ve işgale bağlı organ yetmezlikleridir.

Tatbik edilen tedâvilerle hastalık krizi (atağı) atlatılabilmektedir. Ancak bâzan kısa bâzan da yıllarca süren aralardan sonra hastalık yeniden ortaya çıkabilmektedir.

Kan kanseri içinde en iyi tip, müzmin lenfositer tiptir. Bu tip genellikle 50 yaşından sonra görülür, 20-25 sene devam edebilir. Bunun tipik soya çekimle (irsiyet) alâkası vardır. Akut lösemiler ise genellikle 3-12 ay içinde ölümle sonlanmaktadır.