Alm. Öllampe (f), Fr. Lampe (f) a huile, İng. Oil lamp. İçine sıvı yağ (zeytin ve gaz yağı gibi) ve fitil konarak yakılan ve aydınlatmada kullanılan bir âlet. Târihin çeşitli zamanlarında yaşayan insanlar kültür ve yaşayışlarına göre değişik şekillerde kandiller kullanmışlardır. Bunlar, kurşun, taş, cam, pişmiş toprak, altın ve gümüş gibi değişik maddelerden yapılırdı. Bu maddelerden en çok rastlanılanı, pişmiş topraktan yapılanı olup, ayrıca saraylarda kullanılanları altın ve gümüşten yapılır ve çok süslü olurdu.

Yapılan târihî kazılarda Mısırlılar, Fenikeliler, İbraniler, Yunanlılar ve Romalılar tarafından kandilin yaygın olarak kullanıldığı anlaşılmıştır. Evlerde, sokaklarda, ibâdethânelerde, saraylarda kullanıldığı gibi, gaz lambalarından önce, câmilerde de kullanılmıştı.

Kandiller, yağ konan hazne ile fitil bulunan kısımdan ibârettir. Genel olarak yağ konan kısım yuvarlak, yassı, üstü açık veya kapalı olurdu. Bu kapakların üzerinde bir veya daha fazla delik açılarak fitiller yüzük ile buraya tutturulurdu. Böylece kandilden bir veya daha fazla ışık elde edilebilirdi. Fitiller kükürtlenmiş üstüpüden veya papirüs yapraklarından yapılırdı. Ayrıca, kandilin yanında, fitili düzeltmek için küçük bir maşa bulunurdu. Fitilin yağ bittiği zaman yanmaması için yağ kabına su konurdu. Yağ üstte bulunduğundan fitil onunla temas ederek yanar, bittiği anda da su ile temasa geçer. Fitil kendiliğinden sönerdi. Bu bir bakıma emniyet teşkilâtıydı.

Müslümanlar mukaddes olan bâzı gecelere, câmilerde yapılan ışıklandırmadan dolayı kandil gecesi demektedirler. (Bkz. Mübarek Geceler)