Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan sönmüş bir yanardağdır. Karacadağ, Diyarbakır'ın güneybatısında yer alır. Diyarbakır Havzası ile Şanlı Urfa Plâtosunu birbirinden ayırır. En yüksek noktası Kollubaba doruğudur. Kollubaba doruğu 1957 m yüksekliğindedir. Doruğu koni biçiminde olmadığından heybetli görünmez. Karacadağ'ın uzantıları Viranşehir'in kuzeyinde Takırtukur dağları adını alır.

Dağ üzerinde seyrek meşe toplulukları vardır. Dağın Diyarbakır kesimi ince bir toprak tabakasıyla kaplıdır. Bu nedenle tarıma elverişlidir. Diğer kesimleri irili ufaklı volkanik kayalarla kaplıdır. Dağdan sızan sular, dağ eteklerinden kaynaklar hâlinde çıkar. Bu suların bazıları Dicle Irmağı'nın kollarını besler. Bazıları da Diyarbakır ve Siverek kentlerinin içme suyu gereksinimini karşılar. Ulaşım dağ eteklerinden sağlanır.