Kafkasya’da Rusya Federasyonuna bağlı bir Türk muhtar bölgesi. Kıpçaklara bağlı bir boy olan Karaçaylar, Kuzey Kafkasya’nın Yukarı Kuban Irmağı ile Elbruz Dağları arasında kalan bölgesinde uzun süre diğerTürk boyları gibi göçebe olarak yaşadılar. Daha sonra Moğol istilâsı yüzünden Taberda Irmağının Kuban’a döküldüğü, Karaçay denilen bölgeye yerleştiler. On beşinci yüzyıldan 1812 senesine kadar Osmanlı Devletine bağlı olarak kaldılar. İslâmiyetin bölgede yayılması üzerine 18. asırda göçebeliği bırakarak yerleşik düzene geçtiler. Bölge üzerinde baskılarını arttıran Ruslar, 1812’de bölgeyi işgâl ettiler. Özerk yapılarını sürdürmek isteyen Karaçaylar, 1822’de Rus yönetimine karşı ayaklandılarsa da ağır bir mağlubiyet aldılar. 1918’de Kuzey Kafkasya Cumhûriyeti içinde yer alan Karaçaylar, İkinci Dünyâ Harbi sırasında Almanlarla işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Orta Asya’ya sürüldüler.Karaçaylara 1957’de sürgünden dönmelerine izin verilerek Karaçay-Çerkes Muhtar bölgesine yerleştirildiler. Karaçaylar sürgün döneminde büyük nüfus kaybına uğradılar.

Yüzölçümü 14.100 km2 olan bölge, toprakları düzlüklerle ve Büyük Kafkasların derin vâdi ve boğazlarla bölünmüş olan kuzey uzantıları arasında yer alır. Dağların orta kesimleri sık ormanlarla, etekler ise alp tipi çayırlarla kaplıdır.

Muhtâriyetin nüfûsu 425.000 civârındadır. Nüfûsun % 31.2’sini Karaçaylar, % 42.4’ünü Ruslar, % 9.7’sini Çerkesler, % 6.6’sını Abazinler, % 3.2’sini Nogaylar, % 6.9’unu diğer milletler meydana getirir. Bölgede Karaçaylarla birlikte yaşayan Çerkesler, Adige, Çerkes, Kabartay olmak üzere üç ayrı soydan gelirler ve genelde şehirlerde yaşarlar. Başşehir Çerkesk olup, nüfûsu 115.000’dir.

Bölge nüfûsunun büyük kısmı tarıma müsâit olan düzlüklerde yaşar. Karaçay-Çerkes Muhtar bölgesinde 181 ortaokul, 10 teknik lise, 1 üniversite bulunmaktadır. Eğitim Karaçay ve Çerkes dillerinde yapılır.

Karaçay-Çerkes Muhtar bölgesi ekonomik kaynaklara bol miktarda sâhiptir. Kömür, çinko, bakır, mermer çıkarılır. Sanâyi esas îtibâriyle Çerkesk şehrindedir. Başlıca sanâyi sahası petro-kimyâdır. Gıda maddeleri makina yapımı, tekstil sanâyii de gelişmiştir.

Düzlüklerde tarım yapılır. Başlıca tarım ürünleri hububat, şekerpancarı, ayçiçeği ve patatestir. Hayvancılık oldukça gelişmiştir. Özellikle at yetiştiriciliği çok önem taşır. En çok sığır ve koyun beslenir.