Alm. Zyklus des kohlenstoffes, Fr. Cycl de carbone, İng. Carbon cycle. Karbon elementinin yeryüzünde canlılar ile cansızlar arasındaki akışı. Bu çevrim hayatın devamının esaslarındandır.

Karbon kullanımı: Canlıların kullandığı karbonun esas kaynağı karbon dioksittir. CO2 suda (çözünmüş olarak), kayalarda ve atmosferde bulunur. Ancak canlılar bu karbon kaynağından direkt faydalanamazlar. Karbon çevriminin ilk adımı yeşil bitkilerin karbondioksidi atmosferden bünyelerine almasıyla başlar. Güneş enerjisi yardımıyla meydana gelen fotosentez ile CO2, karbonhidratlar olarak bilinen basit gıda bileşiklerine çevrilir. Bitkiler bu bileşikleri daha sonra diğer kompleks bileşikler olan protein ve yağlara çevirebilirler.

Çevrimin ikinci adımı, besinlerini fotosentez yolu ile alamayıp bu yüzden bitkilerle beslenmek zorunda olan hayvanların bu bitkileri yemesiyle başlar. Bitkilerdeki karbon bileşikleri bunu yiyen hayvanın bünyesinde parçalanarak yeni bir organik bileşik (karbon bileşiği) şeklinde hayvanın bünyesine geçer. Daha sonra etle beslenen bir canlının bu hayvanı yemesiyle karbon bileşiği bir değişime uğrayarak yeni bir canlının bünyesine geçer. Böylece kabon elementi uzun bir yol ile bir canlıdan bir başka canlıya bir çok değişik bileşik tipi ile transfer olur.

Karbonun geri dönüşü: Fotosentez ile yakalanan karbonun hemen hemen tamâmı tekrar karbondioksit şeklinde atmosfer veya okyanuslara döner. Bu geri dönüş canlıların hayatiyetini sürdürmesinde büyük ehemmiyet taşır. Karbonun geri dönüşü birçok yol üzerinden meydana gelir. En basit dönüşte canlılar, vücutlarındaki karbonun bir bölümünü CO2 hâlinde, teneffüs yoluyla atmosfere geri verirler. Diğer bir geri dönüşte, canlı kalıntılarının bir bölümü yerkabuğunda kömür, doğal gaz ve petrol gibi fosil yakıtlarına dönüştüğünden, bunların yakıt olarak kullanılmasıyla olur. Eğer bakteriler ölen canlıların çürümesini sağlamasaydı karbonun geri dönüşü olamıyacak ve hayat duracaktı.

Karbon çevrimi azot çevrimi gibi olup, gıdanın havadan gelerek canlıya ulaşması ve canlının ölümünden sonra tekrar havaya (atmosfer veya okyanuslara) geçmesiyle tamamlanır. Kur’ân-ı kerîmin Mü’min sûresi 13. âyetinde meâlen; “Size mûcizelerini gösteren, size gökten rızk indiren O’dur. Allah’a yönelenlerden başkası ibret almaz.” buyrulmaktadır. Rızkın insanlara ulaşmasında yeşil bitkilerden bakterilere kadar birçok organizma belli bir vazife görür. Bugün fen adamları bu hakikatı anlamağa başlamışlardır.