Alm. Wassermelone (f), Fr. Pastèque (m), İng. Watermelon. Familyası: Kabakgiller (Cucurbitaceae) Türkiye’de yetiştiği yerler: Hemen hemen her yerde.

Pulpası sulu ve lezzetli olan ve memleketimizde meyve olarak çok yetiştirilen, alaca yeşil, sert kabuklu büyük meyveler veren, bir yıllık otsu bir bitki.

Daha çok Akdeniz bölgesi ülkelerinde yetişen bir bitkidir. Anavatanı Afrika’dır. Eski Mısırlılar zamanında karpuzun yetiştirildiği tesbit edilmiştir.

Karpuz, mutedil iklimlerden hoşlanır, kumlu-killi, derin ve serin toprakları sever. Bilhassa nehir ve göl kenarları karpuz ziraatına elverişlidir. Gübreyi çok sever. Çiftlik veya kuş gübresi verimi artırmada iyidir.

İlkbaharda don ve kırağı tehlikesi geçtikten sonra ekilir. Toprak derin sürülür. Açılan her ocağa 3-4 tohum olmak üzere genellikle 2-5 cm derinliğe ekilir. Tohumlar çimlendikten sonra 2-3 yaprakta birinci çapa, 5-6 yaprakta ikinci çapa yapılır. Kuru şartlarda daha tatlı karpuz elde edilmektedir. Olgun karpuzlar tın-tın eder, kurumuş sapı kolayca kopar, ağırlıkça hafiftir. Karpuzlar renk, şekil ve yetiştiği yere göre isim alırlar:

1. Yeni dünyâ karpuzu: Marmara bölgesinde çok ekilir. Açık yeşil renkte ince kabuklu, koyu kırmızı, gevrek, tatlı ve etlidir. Çekirdekleri beyaz ve küçüktür.

2. Alacalı karpuz: Açık yeşil kabuk üzerinde muntazam koyu lekeler vardır. Kabuğu gevrektir. Eti pembe kırmızı, çekirdekleri siyahtır.

3. Kara karpuz: Kalın, koyu yeşil kabuklu, çok şekerli ve lezzetli, etinin orta kısmı buzlu gibi görüldüğünden karabuz karpuzu da denir. Çekirdekleri küçük ve kırmızı renklidir. Siyah olanları da vardır.

4. Gülle karpuzu: Geç yetişen, kışlık bir çeşittir. Koyu yeşil renkte ve gülle şeklindedir.

5. Vaşinkton karpuzu: Erken yetişen tatlı, kabuğu ince bir karpuz çeşidi.

6. Diyarbakır karpuzu: Alaca yeşil, çok kalın kabuklu, yuvarlak ve söbü biçiminde, ortalama 20-30 kg gelebilen iriliktedir. 50-60 kg gelenleri de vardır. Fazla şekerli sayılmaz, eti de posalıdır.

Kullanıldığı yerler: Tatlı, sulu, şifalı, ferahlatıcı bir meyve olan karpuz, vücuttaki toksinleri temizler ve böbrekteki kumları eriterek sıhhat ve zindelik kazandırır. Karpuzun keleklerinden turşu yapılır.