Asıl adı Mahmut bin Hüseyin bin Muhammed'dir. On birinci yüzyılın ikinci yarısında yaşadığı sanılmaktadır. Divanü Lügat-it-Türk adlı sözlüğüyle tanınan ünlü Türk dil bilginidir. Karahanlılar soyundandır. 1072 yılında yazmaya başladığı eserini, 1074'te tamamlayarak Bağdat'ta Abbasi halifesi El-Muktedi Billâh'a sunmuştu. Eserin el yazması tek kopyası Fatih Halk Kütüphanesi'nde 1910 yılında bulundu. Karahanlılar soyundan Barsaganlı Hüseyin'in oğludur. 1071-1077 arasında Bağdat'ta bulunan Mahmut, Türk kültürünün Araplara tanıtılmasında büyük rol oynadı.

Medrese öğrenimi gördü ve dönemin bütün klâsik bilimlerini öğrendi. Daha sonra Bağdat'a yerleşti. İbni Fadlan, Gerdizi, Tahir Mervezi, Muhammed Avfi ve Beyhaki gibi kendi döneminin ünlü bilgin ve düşünürleriyle birlikte Türk kentlerini dolaşan Kaşgarlı Mahmut, çalışmalarında Türkçeyi resmi dil olarak kabul eden Karahanlı Devleti'nden de büyük destek gördü. Türkçenin gelişmeye başladığı o dönemde, bu gelişime önemli katkılarda bulundu. Aynı zamanda filolog, etnograf ve ilk Türk haritacısı olan Kaşgarlı Mahmut, Divanü Lügat-it-Türk adlı eserinde; yaşadığı devirdeki Türk kentlerinin ve boylarının kullandığı ağızları belgeledi.

Türkçenin zenginliğini ve Arapça ile Farsça yanındaki değerini kanıtlamaya çalışan Mahmut, ayrıca Türkçeyi Araplara öğretmek amacıyla, Kitâbu Cevâhirü'n-Nahvi Lügati't-Türk adlı gramer kitabını yazdı.