dünyânın en yüksek sıradağları olan Himalayalar üzerinde yer alan bir bölge. Keşmir 10. asra kadar Hindu Racalar tarafından idâre edildi. Bu târihten îtibâren Müslüman Türkler, racaların saraylarına ücretli asker olarak girdiler. Bunlardan biri olan Şah Mirza kısa zamanda nüfûzunu kuvvetlendirerek, Keşmir tahtını ele geçirdi ve 1339’da bölgede bir İslâm devleti kurdu. Keşmir Sultanlığı 1589’a kadar bölgede hüküm sürdü. Daha sonra bölgeye Bâbürlüler hâkim olarak Keşmir Sultanlığına son verdi. On dokuzuncu asra kadar Bâbürlülerin hâkimiyeti altında kalan Keşmir, 19. yüzyılda İngiliz müstemlekesi oldu. İngilizler, Hindistan’ı terk ederken çatışmalar eksik olmasın düşüncesiyle % 99’u Müslüman olan Keşmir’i Hindistan’ın işgalinde bıraktılar (1947). Keşmir yüzünden Hindistan’la Pakistan arasında 1947 yılında çıkan savaş neticesinde konu 1948’de Birleşmiş Milletlere götürüldü ve alınan kararla Keşmir bölündü ve ateşkes hattına Birleşmiş Milletler askerleri yerleştirildi. 1956’da Hindistan Başbakanı Nehru, Cammu-Keşmir bölgesini eyâlet statüsü vererek Hindistan’a bağladı. 1962’de ise Çin Ladakh’ı Tibet’in bir parçası sayarak Keşmir’in doğusunu işgâl etti. Böylece Keşmir üç ateş arasında kaldı. Çin kendi yönetimi altına aldığı topraklarda hâkimiyetini kendi uslûbunce sağladı. Cammu-Keşmir eyâletindeki Müslümanlar 1970’te düzenledikleri bir kongre neticesinde Pakistan’a katılma kararı alması üzerine 1971’de Hindistan ile Pakistan arasında yeni bir savaş çıktı. Fakat bir netice alınamadı. Hindistan Cammu-Keşmir eyâletindeki bağımsızlık hareketlerini zor kullanarak bastırdı. O zamandan beri Keşmir’de kanlı olaylar devam etmektedir.

Himalayaların üzerinde yer alan Keşmir, toprakları tamâmen dağlıktır. Dünyânın ikinci en yüksek noktası olan Godwin Austin Zirvesi (8611 m) bölge toprakları içinde kalır. Bölgede 3000 metrenin üzerindeki dağlar dâima karlarla kaplıdır. Pakistan için çok önemli olan akarsuların bir kısmı Keşmir topraklarından kaynaklanır. Karlarla kaplı dağların ortasında yer alan İndus Vâdisi ve 1500 m yükseklikteki Keşmir Vâdisi bölgenin can damarlarını meydana getirir.

Keşmir’in yazlık başşehri durumunda olan Srinagar, Keşmir Vâdisinde ve denizden 1768 metre yükseklikte kurulmuştur. Srinagar medrese, câmi ve evliyâ türbeleriyle süslü bir İslâm merkezidir. Kışlık merkez Cammu ise daha güneyde yer almaktadır.

Günümüzde Pakistan’ın kontrolü altındaki topraklarda iki milyon, Hindistan’ın kontrolü altındaki topraklarda altı milyon, Çin’in kontrolü altındaki topraklarda bir milyon olmak üzere Keşmir bölgesinde dokuz milyon insan yaşamaktadır. Nüfûsun büyük kısmı Müslümandır. Çok az Hindu bulunmaktadır.

Keşmir Vâdileri tam bir tarım bölgesidir. Başlıca ürünleri pirinç, buğday, mısır, arpa ve tütündür. Meyvecilik ve ipekböcekçiliği ekonomide önemli yer tutar. Hayvancılık gelişmiş olup, yak, koyun, sığır ve keçi beslenir. Keşmir keçisi dünyâca meşhurdur. Bu keçiden elde edilen yünden yapılan dokumalar çok ünlüdür. Keşmir topraklarında bakır, demir, boksit, çinko, mermer ve antrasit yatakları vardır.