Alm. Unfruchtbarkeit, Sterilität (f), Fr. Stérilité (f), İng. Barranness, sterility. Evli çiftlerin arzu etmelerine rağmen çocuk sâhibi olamamaları hâli.

Bu hâl, evli çiftlerin yaklaşık % 15 kadarında vukû bulmaktadır. Genel olarak, evlilikte bir yavruya sâhib olamamanın kusuru, hemen dâimâ kadınların omuzlarına yüklenir ve böyle bir âilede dâimâ kadın, doktora mürâcaat edip, çocuk sâhibi olmamasının sebebini öğrenmek ister. Fakat böyle âilelerin birçoğunda çocuksuz kalmanın sebebi erkekteki bir kusurdur. Bir âilede mevcut kısırlığın sebebi, % 60-70 nisbetinde kadına, % 30-40 nisbetinde erkeğe âittir. Son zamanlardaki bâzı araştırmalar iki tarafı aynı oranda suçlamaktadır.

Çocuğu olmayan her âileyi kısır olarak kabul etmek de doğru değildir. Çünkü bâzı âileler, kendi istekleriyle, çocuk sâhibi olmayı arzu etmezler ve bunun için de gerekli çârelere başvururlar.

Kadında kısırlığı, fizyolojik (normal, tabiî) ve patolojik (hastalıkla ilgili) kısırlık olarak incelemek mümkündür. Fizyolojik kısırlık, ergenlikten önce, gebelik esnâsında ve 28 günlük âdet seyrinin ilk yarısında görülür. Patolojik kısırlık ise bir hastalık olup, birçok sebebi vardır. Bunlar arasında yumurtalıklarla ilgili çeşitli hastalıklar, rahimdeki ur, iltihap gibi çeşitli durumlar, çeşitli hormonal bozukluklar, ileri derecede vitamin noksanlığı, keyif verici zehirlere düşkünlük, psikolojik uyumsuzluklar sayılabilir.

Eğer erkekte kısırlık sebebinin psikolojik olduğu düşünülüyorsa erkeğe ruhî tedâvi uygulanmalı, ameliyat gerektiren bir durum varsa (yollarda tıkanıklık, varikosel, hidrosel) ameliyat yapılmalı, gerekliyse hormon ve vitamin verilmeli ve kısıklık sebebi giderilmeye çalışılmalıdır.

Kısırlaştırma: Kadının veya erkeğin, çocuk yapma kâbiliyetini tamâmen ortadan kaldırmak gâyesi ile yapılan bir işlemdir. Daha ziyâde kadınlara uygulanmaktadır. Bu gâye ile, yumurtalıklar cerrâhî olarak çıkarılabilir veya röntgen ışınlarıyla tahrip edilir. Ayrıca tüplerin cerrâhî olarak bağlanması veya kesilmesi de mümkündür. Bu sonuncusu en kolay ve en çok kullanılanıdır.

Erkeklerde ise cerrâhî olarak döl hücrelerini ileten kanalların bağlanması yapılabilmektedir. Bu şekilde kısırlaştırma metodları ile çiftlerin bir daha çocuk sahibi olmaları mümkün değildir. Onun için yaygın olarak kullanılmamaktadır. Hindistan’da nüfus planlaması ile ilgili olarak binlerce erkeğin meni yollarının bağlanması yakın târihte yapılan en büyük kısırlaştırma işlemidir.