Karadeniz’e dökülen Türkiye’nin en büyük nehri. Türk hâkimiyetinden evvel Kızılırmak’a, tuzlu mânâsına gelen Halys deniliyordu. Nehrin havzası, içinde alçı taşı ve tuz yatakları olan kumlu, kireçli, killi, kızıl renkli tabakalardan meydana gelmiştir.

Kızılırmak târihte, memleketler arasında önemli bir sınır vazifesi görmüştür. Meselâ Med İmparatorluğu ve Lidya Devleti arasındaki sınır Kızılırmak’tır. Kızılırmak’ın genişliği 30-100 m, uzunluğu 1182 km, havzasının alanı 76.250 km2 (Türkiye’nin yüzölçümünün onda biri kadar), doğduğu yerin denize olan uzaklığı 128 kilometredir. Buna rağmen geniş bir yay çizdikten sonra Karadeniz’e dökülür.

Kızılırmak, Sivas, Erzincan, Giresun şehirleri sınırındaki Kızıldağ’dan (2950 m) doğar ve batıya doğru akar. Sivas dolaylarında güneybatıya yönelir, Kayseri’nin güneyinde, Erciyes volkanik arâzisinden geçerek Avanos’ta en güney noktasına varan Kızılırmak, Arapsun kasabasında kuzeybatıya yönelir. Yahşihan’dan Kalecik’e; şist, volkanik tabaka, alçı taşı ve tuzlu kızıl arâziye girer. İskilip dolaylarında kızıl arâziden çıkıp, Karadeniz sâhil dağlarına varır. Bafra civârında düz bir ovaya ulaşır. Bafra Burnunu meydana getiren deltası ile Karadeniz’e dökülür. Yol boyunca Uluş Suyu, Kalın Irmağı, Karasu, Arısu, Delice Irmağı, Devrez Çayı ve Gök Irmağı kendisine katılır. Kızılırmak da, diğer nehirlerimiz gibi düzensizdir. Özellikle, yazın yağmurların az olması ve sıcaklık sebebiyle bazı yerlerde dere gibi akar. Sonbaharda nehir yükselir. Kışın yağışın genelde kar olması, nehirde fazla yükselme meydana getirmez. İlkbaharda yağmur ve karların erimesi yer yer taşmalara sebeb olur. Nehrin, mevsimlere göre yükselip alçalması, ulaşımda istifadeyi zorlaştırır. Kızılırmak’ın üzerinde Hirfanlı, Kesikköprü, Sarımsakısı barajları ve bâzı hidroelektrik santralları istifade edilen önemli tesislerdir.