Marmara bölgesinde yer alan bir ilimiz. Yüz ölçümü 3626 km2, nüfusu 1 206 085 kişi (2000), il plâka kodu 41'dir. İlçeleri; Merkez (İzmit), Gebze, Gölcük, Kandıra, Karamürsel ve Körfez'dir.

Sanayi kuruluşlarının yoğun olduğu illerimizden birisidir. İl toprakları kuzey ve güney kesimi olmak üzere ikiye ayrılır. İstanbul Boğazı, Karadeniz ve İzmit Körfezi arasında kalan yarımadaya Kocaeli Yarımadası denir. Bu yarımadanın yarıya yakın bir kısmı Kocaeli il sınırları içinde yer alır. Güney kesiminde Samanlı Dağları vardır. Başlıca akarsuları, Dil Deresi ve Gökdere'dir. Bu bölümde bulunan Hersek Ovası içinde Hersek Gölü vardır. Öteki önemli gölü de Sapanca Gölü'dür. Karadeniz kıyıları oldukça düzdür. Bu kıyılarda bazı küçük adacıklar vardır, bunlardan en önemlisi Kefken adasıdır. Marmara ve Karadeniz'e kıyısı olması bakımından iklimiyle bitki örtüsü farklılıklar gösterir. Karadeniz kıyılarının bulunduğu bölge Karadeniz ikliminin etkisi altındadır. Marmara kıyılarının bulunduğu bölgedeyse daha çok Akdeniz ikliminin etkisi görülür. Kocaeli Yarımadası'nın kuzey kesimlerinde meşe, kestane ve kayın ormanları vardır. İzmit Körfezi kıyılarında ise zeytinlikler ve makilik alanlar daha çoktur. Samanlı Dağları'nın kuzey kesimlerinde daha çok kayın ormanları bulunur.

Kocaeli'nin ekonomisi sanayiye dayanır. Kocaeli, İstanbul'dan sonra, Türkiye'de sanayi kuruluşlarının en yoğun olduğu ildir. Cumhuriyet Döneminin ilk yıllarında, İzmit'te kâğıt fabrikası, Gölcük'te askeri tersane kurulmuştur. Küçük sanayi alanları da gelişmiştir. En önemli sanayi kuruluşları, nişasta, glikoz, ev ve mutfak araçları, yedek parça, elektrik motorları, petrol ürünleri, ilâç, gübre, lâstik, plâstik, boru, kablo, cam, asit, seramik, kireç ve çimento fabrikalarıdır. Ayrıca ülkenin en büyük petrol rafinerilerinden olan İPRAŞ rafinerisi de bu bölgededir. En tanınmış tarımsal ürünleri de Yarımca kirazı ile Değirmendere fındığıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, buğday, elma, yulaf, şeker pancarı, domates, ayçiçeği, lâhana ve arpadır. Ayrıca İstanbul'a satılmak amacıyla Karamürsel'de çiçek seracılığı da yapılır. İzmit'in "pişmaniye" adlı tatlısı çok ünlüdür.

Özellikle İzmit Körfezi dolayları birçok uygarlık barındırmıştır. Denizlere yakın oluşu, iklim ve yeryüzü şekillerinin uygun oluşu, il topraklarını her çağda önemli kılmıştır. Tarihi boyunca birçok deprem geçirip yıkılan Kocaeli, her seferinde yeniden kurulmuştur. En son 17 Ağustos 1999 yılında olan deprem, Kocaeli ilinde çok büyük can kaybı ve maddi zarara yol açmıştır.