büyük birlik ve karargahların bütçelerini yapmak, çeşitli dallardaki giderlerini yıllık olarak planlamak, mâliye ve muhasebe gibi konularda istatistikî raporlar hazırlamak ve bunları yürütmekle ilgili birim.

On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısı ile yirminci asırda teknik ve sanâyide görülen ilerleme neticesinde ferdî gelirler artmıştı. Farklı ferdî gelirlerden adâletli vergi alabilmek için modern ve etkili bir muhâsebe ve vergi sistemine ihtiyaç duyulmuş, bunun için çeşitli çârelere başvurulmuştur. Gelişen ekonomi ve tatbik edilen yeni vergi sistemleri ile devlet bütçesi artmıştır. Kamu hizmetlerine büyük paralar ayırmak mümkün olunca bunların sarf ve kontrolünü yapacak muhâsebe ve teftiş sistemlerine ihtiyaç duyulmuş ve kurulmuştur. Sivil sektör kendi işletmelerinin ihtiyaçlarına göre, yönetim, kontrol, mâlî ve iktisâdî tehlikelerden korunma hususlarında rehber olacak kontrolörlükler kurmuşlardır. Birinci ve İkinci Dünyâ Savaşları ve bu arada ekonomik ve sanâyi alanlarında ilerlemeler kontrolörlük müessesesinin gelişip yerleşmesine sebep oldu. İkinci Dünyâ Harbi sırasında Amerika’da savunmaya ayrılan harp gücü ile halkın ödediği savunma vergisi arasındaki durumun tetkiki için araştırmalara ihtiyaç duyuldu. Bunun neticesinde komisyonlar bu işin tetkiki ile görevlendirildi. Bunların verdikleri raporlar neticesinde Silâhlı Kuvvetlerde sivil sektörde mevcud olan bütçe, muhâsebe, istatistik ve ekonomik etütlere ait fonksiyonlar bir araya toplanıp, bunlara bâzı fonksiyonlar ilâve edilerek bir teşkilât kurulmuştur. Yeni kurulan bu teşkilâta“komptrolörlük” adı verilmişti. Silâhlı Kuvvetlerdeki bu komptrolörlük, sivil teşkilâttaki kontrolörlükten oldukça farklıdır. Kontrolörlük daha çok mâlî konuları ihtivâ ettiği halde komptrolörlük, menajman fonksiyonları ile uğraşır.

1945 yılında imzâlamış olduğumuz Birleşmiş Milletler yasası ile bütçe mâlî konularda yeni ve müşterek bir sistemin kullanılmasını taahhüd etmiştik. 1952 yılında Nato topluluğuna katılınca savunma hizmetlerinde değişiklikler yapılması gerekti. Bunun neticesi olarak Türk Silâhlı Kuvvetlerinde komptrolörlük teşkilâtı kuruldu. Bunun görevi, savunma masraflarını azaltmak, insan gücü, malzeme gibi tekmil kaynaklardan azami derecede faydalanılmasını temin etmekti. Silahlı kuvvetlerin taktik konular dışında kalan bütün hizmet ve faaliyetlerinin en ekonomik ve verimli şekilde yürütülmesinde kullanılan insan gücü, para, malzeme, makina gibi bütün kaynaklardan en yeni usûllerle faydalanmayı bu teşkilât ele alır. Her sene tahmini bütçe programlaması yapar. Yıllık ödenek programı ve ödeme emirleri hazırlar. Mâlî defter, raporlar ve mâlî olmayan işlerin muhâsebesini tutar. Birleştirici tetkik ve tahliller yapar.

Komptrolörlükler; ordular, menzil komutanlıkları ile bâzı büyük karargâhlarda bulunur.