Alm. Kortison (n), Fr. Cortisone (f), İng. Cortisone. Böbreküstü bezinin kabuk kısmından salgılanan, steroit yapısında olan, çok önemli bir hormon. Bu hormon, vücutta çok çeşitli ve çok önemli tesirler icrâ etmektedir. Kandaki şeker miktarını artırır, dışarıdan ilâç olarak verildiğinde, şeker hastalarının durumunu ağırlaştırır. Vücutta protein yıkımını uyarır ve yapımını azaltır. Kortizonun yağ metabolizması üzerine olan tesirinin esası hakkında pek az şey bilinmektedir. Kortizon tedâvisi gören hastalarda aşırı bir yağ birikmesi husûle gelmektedir.

Kortizonun tıpta kullanılmasının en mühim sebebi, antienflematuar etkisine (iltihabî reaksiyonu giderici, doku şişmesini önleyici) bağlıdır. Kortizonun önemli bir tesiri de, allerjiyi önleyici olmasıdır.

Elektrolitlerin (sodyum, potasyum) ve suyun vücuttaki dengesi üzerinde de kortizon, rol oynamaktadır. Diğer bir mühim tesiri de immün sistemi (bağışıklık sistemi) baskılamasıdır.

Yüksek dozda uzun süre kullanıldığında, ay dede yüzü, kıllanma, sivilce, âdetlerin kesilmesi, kemiklerin, kasların zayıflaması, tansiyon yükselmesi, mevcut şeker hastalığının veya tüberkülozun ağırlaşması, mide ülserinin azgınlaşması, psikolojik bozukluklar ve enfeksiyonlara karşı mukavemetin kırılması durumu ortaya çıkmaktadır. Bu durumların hepsine birden ilk bulanın adına izafeten “Cushing Sendromu” denmiştir.

Vücutta çok önemli tesirlere sâhib olan bu hormonun, sentetik olarak, çeşitli türevleri yapılmış ve piyasaya ilâç olarak arz edilmiştir. Bu grup ilâçlar şu hastalıklarda faydalı olabilmektedir. Addison hastalığı, hipofiz bezi yetersizliği, şiddetli bronşiyal astma ve allerjik durumlar, had göz iltihapları, romatoitartrit, ateşli romatizma, had nikris (gut hastalığı) krizi, hemolitik anemi, had kan kanseri, multipl, myelom, müzmin, lenfatik kan kanseri, pemfigus vulgaris (öldürücü bir deri hastalığı), septik şok. Ekzama ve benzeri hallerde de faydalıdır.

Bu ilâçlar, herhangi bir hastalığı, tamâmen tedavi etmezler. Uzun süreli bir tedaviye geçmeden önce iyice düşünüp taşınmalı ve mevcut diğer grup ilaçları denemiş olmalıdır. Çünkü kortizon grubu ilaçlar, çok dikkat ve devamlı kontrolü gerektiren ilaçlardır. Şuursuz, bilgisiz ve gereksiz uygulamalar ölüme kadar varabilen bir çok yan tesire yol açabilmektedir. Bu tehlikelere rağmen, bu grup ilaçlar, asrımızda en çok kullanılan ilaçlar arasına girmiştir.

Bu ilâçlar kullanılmadan önce, hasta sıkı bir kontrolden geçirilir, gerekli tedbirler alınır, yardımcı ilaçlar verilir ve doktor kontrolü altında tedavi sürdürülür.

Çeşitli sebeplere bağlı olarak (meselâ kanser), kortizonun fazla salgılandığı durumlarda, yüksek dozda uzun süre kullanıldığında ortaya çıkan belirtilere karakterize cushing hastalığı meydana gelir. Kortizonun vücutta yapılamadığı hallerde ise (meselâ böbreküstü bezinin tüberkülozu) halsizlik, iştahsızlık, zayıflık, tansiyon düşüklüğü ve esmerleşme ile karakterize Adison hastalığı meydana gelir.