Alm. Kosmetikum, Schönheitsmittel (n), Fr. Produits (m.pl.) de beauté, İng. Cosmetics. Kullanan kimseyi güzel göstermek için hazırlanan maddeler. Cildi temizler ve rengini değiştirirse de, herhangi bir tedâvî gâyesi gütmezler. Kozmetikler genel olarak kadınlar tarafından kullanılırsa da, erkeklerin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde kozmetikler de yapılmaktadır. Bunların, yüz nemlendiricileri ve renk vericileri de olabilir.

Eski medeniyetlerin kalıntılarında, kozmetik konan kaplara, ayna yerine kullanılan cilalı metallere rastlanmıştır. Eski Mısırlı kadınlar, gözlerinin altlarını yeşile ve kirpiklerini siyaha boyarlardı. Kına ile yalnız saçları değil, el ve ayak tırnaklarını ve ayak topuklarını boyamışlardır. Kullanılan kremlerin % 90’ını, hayvanî yağlar meydana getirmiştir. Babilliler, beyaz ve kırmızı yüz ile kırmızı dudak boyası kullanmışlardır. İranlı kadınlar ise kirpiklerini boyayarak gözlerinin görünür parlaklık ve büyüklüklerini arttırmaya çalışmışlardır. Benzer durumlara Hind, Çin, Japon ve eski Yunan’da da rastlanmıştır.

Etrüks kadın mezarlarındaki bronz tuvalet kutularında, parfüm ve diğer süs eşyalarına rastlanmıştır. İlk zamanlar eski Roma’da az kozmetik kullanılmışsa da, Romalıların Akdeniz ülkesinde yaptığı fetihler sonucu, çok çeşitli kozmetikler Roma toplumuna girmiştir. Kozmetik ve onların kullanılışını bilen esirler, kıymetli kabul edilmiştir.

Hıristiyanlıkla beraber kozmetik kullanımı gerilemişse de, Haçlı seferleriyle artış göstermiştir. Rönesans ile kozmetikler, büyük bir gelişme sağlamıştır. İtalya ve Fransa’da hem kadın, hem de erkekler makyajlarda kozmetik kullanmışlardır.

On dokuzuncu yüzyılın ortalarında anilin boyalarının geliştirilmesiyle, kozmetikler çok büyük bir gelişme göstermiştir. Bundan sonra kozmetik sanâyii, gelişmesinin önemli bir kısmını, televizyon, film ve resimli mecmuaların yaygınlaşmasına borçludur.

İslâmiyetin, önemle üzerinde durduğu kozmetik; kına ve sürmedir. Sevgili Peygamberimiz, her gece gözlerine sürme çekerdi. Bir yara olsa oraya kına koyardı. Vahy geldiği zaman mübârek başı ağrırdı. Bu zaman, başına kına bağlardı. Berika, kitâbında büyük İslâm âlimi Muhammed bin Mustafa Hâdimî’nin bildirdiği hadîs-i şerîfte; “Üç şey gözü kuvvetlendirir: Sürme çekme, yeşilliğe ve bakması helâl olan güzel yüze bakmak.” buyrulmaktadır.

İslâm âlimleri, kadınların, kocalarına karşı süslenmelerine müsâde etmişlerse de, altına su geçmeyen ruj ve oje tipi kozmetiklerin kullanılmasında dikkatli olmayı bildirmişlerdir. Zîra bunların altına su geçmediği için gusül ve abdest alınmamış sayılmaktadır.

Yüzyıllardır kadınların güzel görünmek için kullandıkları kozmetiklerin sağladıkları câzibe geçici bir zaman içindir. Ayrıca kozmetiğin yüzlerde meydana getirdiği tahribât, olgunluk ve ihtiyarlık çağlarında kadınları ümitsizliğe düşürüp, psikolojik rahatsızlıklara sebeb olmaktadır.