Alm. Schwan (m), Fr. Cygne (m), İng. Swan. Familyası: Ördekgiller (Anatidae). Yaşadığı yerler: Göl ve nehirlerin berrak su kenarlarında. Özellikleri: Uzun ve kıvrık boyunlu, beyaz veya siyah-beyaz tüylü, büyük bir su kuşu. Boyu 1,5-2 metre, kanat açıklığı 3 metre kadardır. Göçücüdür. Ömrü: 100-150 yıl. Çeşitleri: Sessiz kuğu (C.olor), ötücü kuğu (C.cygnus), Bewick kuğusu(C.bewick), kara kuğu (C.atratus), karaboyunlu kuğu (C.melanocoryphus) iyi bilinenleridir.

Ördekgiller familyasından uzun ve zarif boyunlu, geniş kanatlı, yaban kazına benzeyen bir su kuşu. Boyu, 1,5-2 m, kanat açıklığı 3 m’yi bulur. Yaban ve evcil türleri vardır. Çoğunun tüyleri bembeyazdır. Avustralya kuğuları siyah tüylüdür. Güney Amerika’da kara boyunlu olanları da vardır. İlk defa İngiltere’de kraliçe tarafından yetiştirildi. Krallara mahsus sayılarak, halk tarafından beslenmesi yasaklandı. Kraliçe Elizabet’ten sonra herkese serbest bırakıldı. Avrupa’nın birçok göl ve nehirlerinde süs kuşu olarak yetiştirilir. Suya olan ilgisi kaz ve ördekten çoktur. Sesleri çirkindir. Gençlerinin eti lezzetlidir. Vahşî kuğular, bitki, böcek, kurbağa ve sülük gibi küçük su hayvanlarıyla beslenirler. Göl ve nehirlerin sazlık kıyılarında yuva yaparlar. Geniş kanatlarıyla iyi uçar, perdeli ayaklarıyla da gayet iyi yüzerler. Göçücüdür. Boyunları uzun olduğundan suyun içindeki yiyecekleri rahat arayıp bulurlar. Suya dalmadan uzun başlarıyla sığ suların diplerini karıştırarak besin ararlar.

Büyüyünce uçup gitmemeleri için yavru iken kanatlarının bir kemiği çıkarılır. Eskiden eti için, bugün ise yalnız süs ve parklarda teşhir için beslenirler. Erkek kuğular hırçın olup, bazen çocuklara saldırdığından tehlikeli olabilirler. Dünyada tropik bölgeler dışında hemen hemen her yerde yaşayan kuğular, mutedil ve soğuk bölgeleri severler. Sessiz kuğular, parklarda en çok rastlanan süs kuşlarıdır. Boynundaki kıvrım ve portakal renkli gagasının dibindeki siyah kabarcık ile diğerlerinden kolayca ayrılır. Kuzey Avrupa, Doğu Sibirya, Balkan Yarımadası, Güney Rusya ve Türkistan’da yabanî olarak bulunurlar. Soğuk yerlerde yaşadıklarından bulundukları suyun donmaması için küçük bir alanda devamlı hareket ederler veya kıyıdaki tuzlu sulara göç ederler. Soğuk memleketlerde ve kışın suları donan yerlerde kuğu beslemek çok güçtür.

Dişi kuğu ırmak kenarında çalı çırpıdan, biraz yüksekçe bir yuva kurarak içine yumurtlar. Senede 5-10 yumurta yapar. Bazı türlerde kuluçka müddeti 5-6 haftayı bulur. Dişi beslenmeye gidince yerine erkek yatar. Kuluçka esnasında yuvaya kimseyi yanaştırmaz. Ehlî (evcil) kuğulara ekmek ve hububat gibi yemler suya atılarak verilir. Suda arayıp bulurlar. Kümese ihtiyaçları yoktur. Bununla beraber bâzan içine girip oturmaları için küçük bir kulübe yapılabilir. Yumurtadan çıkan yavrular havla örtülü olduğundan yuvada birgün kurutulur. Sonra anne tarafından suya götürülür. Yiyecek aramaya alıştırılan yavrular gündüz annelerinin sırtında, gece kanatlarının altında bulunurlar. İyice büyüyünceye kadar anne ve baba tarafından bu korunma devam eder. 4-5 ayda uçacak hâle gelirler. Erkek ile dişi kuğu birbirine çok bağlıdır. Ölünceye kadar birbirinden ayrılmazlar.

Dokuz kadar çeşidi sayılabilen kuğu kuşlarının, Amerikan kuğusu, sessiz kuğu, ötücü kuğu, Avustralya karakuğu kuşu en meşhurlarıdır.