Alm. Kehlkopf (f), Luftröhrenent zündung, Fr. Laryngife (f), İng. Laryngitis. Larenks’in (gırtlağın) iltihâbî hâdisesi. Larenjit, (had) ve (müzmin) olarak ikiye ayrılır.

a) Akut larenjit (Had larenjit): Mikroorganizmalar, zedeleyici kazalar (travmalar), bâzı kimyevî maddelerin tahrişi, aşırı ısı, iyonize edici radyasyon ve antijenantikor reaksiyonlarıyla olabilir. Bunlardan, akut larenjitlere örnek olarak, mikroorganizmalarla olan akut larenjit en önemlisidir.

Mikrobik larenjit (infektif larenjit): Genellikle burun ve boğazın akut iltihabî olaylarına bağlı olarak gelişir. Mikrop, çoğunlukla virüstür ve üzerine bakteriyel infeksiyon eklenir. En çok rhinovirüs ve influenza virüsleriyle olur. Adenovirüslerle de olduğu gösterilmiştir. Virüs tarafından hasara uğratılan sümüksü zarlarda (mukozalarda), beta hemolitik streptekok, hemofilus influenza ve daha az olarak pnömokok cinsi bakteriler üreyebilir.

Klinikte ateş, üşüme, iştahsızlık ve halsizlik, boğazda kuruluk ve yanma hissi olur. Larenjite has olarak, ses değişikliği en önemli bulgudur. Ses tonunda düşme, uykudan uyanıldığında belirginleşen ses kısıklığı olur. Konuşmak ağrılı olabilir ve hasta hiç konuşamaz hâle gelebilir. Bu bulgu, ses tellerinde şişme ve iltihabî hadiseye bağlıdır. Solunum, erişkinlerde etkilenmez, çocuklarda larenks mukozası, altındaki dokulara daha gevşek bağlandığından nefes almakta güçlük ve genellikle gece başlayan, havlar tarzda öksürük ortaya çıkar. Üst solunum yolu, kalem ucu kadar daralabilir. Bu hâlde âcil tedâvi, hattâ soluk borusuna boyundan delik açmak (trakeotomi) gerekir.

Birkaç gün sonra mukozadaki birikim daha yumuşak hâle gelir ve öksürükle artabilir. Hasta, birikimi attığı zaman rahatlamaya başlar ve hastalık 7-10 günde iyileşir.

Hasta sesini kullanmakta ısrar eder veya biraz iyileşince eskisi gibi kullanmaya çalışırsa iyileşmesi uzar. Bunun dışında virüsün tipi sebebiyle de iyileşme uzayabilir.

Erişkinlerin tedâvisinde en önemli nokta hastanın bir süre sesini kullanmamasıdır. Çünkü ses çıkarılırken larenks mukozası kolayca tahriş olur ve iyileşmesi tam olmazsa müzmin larenjite gidiş olabilir. Mikroba uygun antibiyotikler verilir. Ayrıca hastayı rahatlatmak için buhar, ağızdan fazla miktarda sıvı, aspirin ve öksürük şurupları verilebilir.

Çocuklarda oksijenli soğuk buhar, damar yoluyla verilen steroitli ilâçlar genellikle yeterli olur. Nâdiren trakeotomi açılır. Gerekli görülürse, mikroba uygun antibiyotikler ve sâkinleştirici ilâçlar kullanılır.

Akut larenjit teşhisi konulurken difteri, mikrobik olmayan larenjitler ve mikrobik olanların ayrımı, tedâviyi belirlemekte son derece önemlidir.

b) Kronik larenjit (Müzmin larenjit): Bu başlıkta çok sayıda hastalık vardır. Herbirinin teşhis ve tedavisi ayrı olduğundan, sadece uzun süreli ses kısıklığı ortak özellik olarak belirtilip bu hastalıkların sınıflanması kısaca şöyledir:

Müzmin özel olmayan larenjitler:

Dokuda büyüme yapmayan larenjit; dokuda müzmin büyüme yapan larenjit; doku küçülmesi yapan larenjit; ses teli polipleri (saplı tomurcuk); ses tellerinin polip benzeri yozlaşmaları; sapsız tomurcuk (nodül).

Müzmin özel larenjitler:

Larenks tüberkülozu; larengeal kupus hastalığı; larenks frengisi; larenks cüzzamı; larenks mantar hastalıkları.