DEVLETİN ADI Letonya Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ Riga

NÜFÛSU 2.750.000

YÜZÖLÇÜMÜ 64.500 km2

RESMÎ DİLİ Letonca

DÎNİ Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ Letonya rublesi

Baltık Denizi kıyısında yer alan bir Avrupa Devleti. Kuzeyinde Estonya, doğusunda Rusya Federasyonu, güneyinde Litvanya, batısında Baltık Denizi ile çevrilidir.

Târihi

Bölgenin yerleşik halkı olan Letonlar M.Ö. 3000 yıllarında Baltık kıyısına gelip yerleştiler. Uzun yıllar ticâretle uğraşarak geçimlerini temin ettiler. Letonya diğer Baltık ülkeleri gibi M.S. 9. asırda Vikinglerin istilâsına uğradı. Germenler 1198-1290 yılları arasında Letonya topraklarını ele geçirdiler. Bu arada bölgede Hıristiyanlık yayıldı. Letonya 15. asırda kurulan Litvanya Federasyonuna katıldı. Rusya ile olan savaşlar neticesinde konfederasyon dağıldı. Letonya İsveç’in hâkimiyeti altına girdi.

Büyük Kuzey Savaşları neticesinde Çar Birinci Petro Letonya’yı ele geçirdi (1700-21). Bu târihten îtibâren Rusya’nın hâkimiyeti altında kaldı. Rusya’daki 1905 işçi ayaklanması Letonya’da büyük yankılar uyandırdı. Ayaklanma askerî ordu tarafından bastırıldı ve elebaşılar Sibirya’ya sürüldü.

Birinci Dünyâ Harbi sırasında Letonya topraklarının büyük bölümünü Almanlar işgâl etti. Almanların savaşta mağlup olmasını fırsat bilen Rusya, Baltık ülkelerine karşı harekâta geçti ise de, yoğun bir karşı koyma ile geri çekilmek mecburiyetinde kaldı. Alman orduları Letonya’dan 15 Aralık 1919’da geri çekildiler. Bir süre sonra Letonya ve diğer Baltık ülkelerini tanıyan Rusya bir seri antlaşma imzâladı.

Bağımsızlığını kazanan Letonya’da hükûmet büyük toprak sâhiplerinin topraklarını, topraksız köylülere dağıtarak Germen soyluların ekonomik ve siyâsî güçlerini zayıflattılar ve komünist hareketleri baltalamış oldular.

Almanya’nın 1939’da Polonya’yı yenmesinden sonra Rusya Baltık ülkeleri ile karşılıklı yardımlaşma anlaşmaları imzâlandı ve bu ülkelerde askerî üsler kurmak için izin verilmesini istedi. Diğer Baltık Ülkeleri gibi Letonya da uluslararası alanda bir müttefik bulamayınca Ruslara topraklarında üs kurması için izin verdi. 14-15 Temmuz 1940’ta yapılan seçimleri Sovyet yanlısı adaylar kazandı. Seçimler sonrası kurulan Letonya hükümeti ve parlamentosu Sovyetler Birliğine katılma kararı aldı. SSCB Yüksek Sovyeti bu isteği onayladı ve Letonya, Sovyetler Birliğinin Cumhûriyetleri arasına girmiş oldu.

İkinci Dünyâ Harbi sırasında Almanya’nın işgâline uğrayan Letonya’da 450.000’e yakın insan öldü. Savaşın ardından bölgeye hâkim olan Sovyet hükümeti çok sayıda Letonyalıyı sürgüne gönderdi. Sosyalist rejim yeniden kurulunca Letonya’da 1951’e kadar gerilla harbi devam etti. 1951’den sonra iç karışıklıklara kesin olarak son verildi ve Sovyetler Birliği Letonya’da tamâmen hâkimiyeti ele geçirdi.

Letonya 1991’e kadar Sovyetler Birliğini meydana getiren 15 cumhûriyetten biri olarak kaldı. Rusya’da başlayan reform hareketleri neticesinde 1991’de Letonya bağımsızlığını ilân etti. Rusya Federasyonu dâhil Avrupa devletleri Letonya Cumhûriyetini tanıdı.

Fizikî Yapı

Letonya’nın büyük bölümü dalgalı düzlüklerden meydana gelir. Baltık ve Riga Körfezi kıyıları oldukça düzgündür. En önemli akarsuyu Dvina Nehridir. Diğer akarsular Baltık Denizine dökülür. Sovyet sınırı yakınlarında irili ufaklı göller vardır.

İklimi

İklimi ılımandır. Atlas Okyanusundan gelen hava kütlelerinin etkisi altındadır. Yazlar genelde serin ve yağışlı geçer.

Tabiî Kaynaklar

Mâdenler: Ülke topraklarında çeşitli mâdenler bulunur. Başlıca mâdenleri dolomit, kireçtaşı ve turbadır. Kurland Yarımadasında bulunan petrol rezervleri henüz işletilmemektedir.

Bitki örtüsü ve hayvanlar: Ülke topraklarının % 67’si orman, çayır, otlak ve bataklıklarla kaplıdır. Bu topraklarda çeşitli yabânî hayvan yaşar. Başlıca av hayvanları tilki, tavşan, vaşak ve porsuktur. Alınan koruma tedbirleri sâyesinde geyik ve karaca neslinin tükenmesine engel olunmuştur. Çok sayıda kuş türü yaşar.

Nüfus ve Sosyal Hayat

2.750.000 olan nüfûsun, % 54’ünü Letonyalılar, % 33’ünü Ruslar, % 5’ini Beyaz Ruslar, % 3’ünü Ukraynalı, % 3’ünü Polonyalılar meydana getirir. Halkın büyük kesimi Letonca konuşur. On bir senelik ilk ve orta öğretim parasız ve mecbûridir. Letonya Bilimler Akademisine bağlı 10 yükseköğretim kurumu ve 10 ilmî kuruluş vardır.

Ekonomi

Ülke ekonomisi sanâyiye dayalıdır. En önemli sanâyi dalları metal üretimi ve makina yapımıdır. Diğer sanâyi ürünleri buzdolabı, gemi, demiryolu araçları, dizel motoru, elektrik jeneratörü, beyaz eşyâ ve radyodur. Ayrıca dokuma, kereste, besin, ayakkabı ve giyim sanâyii de gelişmiştir. Enerji ihtiyâcının yarısından fazlasını kendi kaynaklarından karşılar.

Ulaşım

Ülkede ulaşım ağı çok gelişmiştir. Ulaşım kara, demir, deniz ve havayoluyla sağlanır. İç suyollarından da ulaşımda faydalanılır. Riga ve Ventpils limanları ticârî açıdan önemlidir. Riga havaalanından her ülkeye düzenli uçak seferleri yapılır.