Alm. Lyra, Leier (f), Fr. Lyre (f), İng. Lyre. Kaynağı eski Yunanlılara dayanan “U”harfi şeklinde ağaçtan oyulan, çırpma telli bir çalgı âleti. Tıp ilminde, beyin üçgeninde, iki arka kordonların boş kısımlarına ve ammon boynuzlarını birleştiren enine liflerin hepsi bu isimle anılmaktadır.

Bu müzik âleti, ilk önce yarım küre şeklinde, içi boşaltılmış kaplumbağa kabuğunun iki ucuna karşılıklı olarak yerleştirilen 3 kirişin gerilmesiyle ortaya çıkmıştır. Daha sonra modern hâle sokulan, lirin kirişleri (telleri) beşe çıkarılmıştır.

Lir; on üçüncü yüzyılda İtalya’da kullanılmıştır. Bâzı rivâyetlerde keman bu müzik âletinin kaynağı olarak anlatılır. Şekil îtibâriyle kemana benzer. On dördüncü yüzyıllarda Pleiçde şâirleri şiir okurken telli ve yaylı olan bu müzik âletini kullanmışlardır.

Lirin özelliği parmaklarla çalınır ve kucakta iki diz arasında tutularak ses verdirilir. “İnsanların duygularını anlatma” anlamına gelen “lirik” kelimesinin şiir dünyâsında yer alması, bu müzik âletine dayanır. Daha sonra bu şiir türü de şâirler arasında yayılmıştır.

Lir sözü, 18. yüzyılın yarılarına doğru motif ve dekoratif sanatına da girerek “Lir motifi” olarak ahşap binâ duvarlarını süslemede kullanılmıştır.