DEVLETİN ADI Litvanya Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ Vilnius

NÜFÛSU 3.750.000

YÜZÖLÇÜMÜ 65.200 km2

RESMÎ DİLİ Litvanca

DÎNİ Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ Ruble

Baltık Denizi kıyısında yer alan bir Avrupa devleti. Kuzeyinde Letonya, doğusunda Beyaz Rusya, güneyinde Polonya, batısında Baltık denizi yer alır.

Târihi

Ülkenin yerleşik halkı olan Litvanlar, Baltık kıyısına M.Ö 3000 yıllarında gelip yerleştiler. Uzun yıllar ticâretle uğraşarak geçimlerini temin ettiler. Baltık ülkeleri M.S. 9. asırda Vikinglerin istilâsına uğradı. Fakat Litvanya bağımsızlığını korudu. Litvanlar 1236’da Mindavgas’ın idâresinde bir birlik sağladılar. Mindavgas, Hıristiyanlığı kabul ederek kendini kral îlân etti ise de Litvanlar Hıristiyanlığı kabul etmedi ve 1263’te Mindavgas’ı öldürdüler. Litvanya Grandüklüğü 1290’da yeniden birleşti. On dördüncü asır boyunca topraklarını genişlettiler ve bölgede en önemli güçlerden biri oldu. Litvanlar ancak 1387’de Hıristiyanlığı kabul ettiler. Litvanların Hıristiyanlığı kabul etmeleri Polonya ile sıkı ilişkilere girmelerine sebeb oldu. Bu ilişkiler neticesinde 1569’da Litvanya Polonya’ya bağlı bir bölge hâline geldi. On sekizinci asrın sonlarında Polonya’nın parçalanması üzerine Rusya Litvanya topraklarını ilhak etti.

Birinci Dünyâ Harbi sırasında Litvanya topraklarının büyük bölümünü Almanlar işgâl etti. Aralık 1917’de Litvanya Ulusal Konseyinin bağımsız Litvanya Devletini kurmasına ses çıkarmayan Almanya, tam mânâsıyla bağımsız olarak hareket etmelerine izin vermedi. Ertesi sene Litvanya Almanya ile ilişkisini keserek yeniden bağımsızlığını îlân etti ve aynı sene Kasım ayında Augustinan Voldemanas başkanlığında bir hükûmet kuruldu. Bu sırada Ruslar bölgede sosyalist bir idâre kurmak için Baltık ülkelerini işgâl ettiler. Kızılordu Litvanya,Estonya ve Letonya tarafından mağlup edilerek geri çekilmek mecbûriyetinde bırakıldı.

Litvanya bu sırada bölgede egemenliği kurmak isteyen Almanlara bağlı kaldı. Almanlar Litvanyalıların düzenli ordu kurmasına mâni oldu. Alman orduları 15 Aralık 1919’da Litvanya’dan çekildi. Bir süre sonra Litvanya ve diğer Baltık ülkelerini tanıyan Rusya bir seri antlaşma imzâladı.

Litvanya’da 1926 senesi Aralık ayında otoriter bir başkanlık rejimine geçildi. Milliyetçi tek parti yönetimi, Cumhurbaşkanı Antanas Smetona’nın 1929’da başbakanı görevden alarak kendini halkın lideri îlân etmesi ile iyice otoriter bir hal aldı.

Almanya’nın 1939’da Polonya’yı yenmesinden sonra Rusya Baltık ülkeleri ile karşılıklı yardımlaşma anlaşmaları imzâladı ve bu ülkelerde askerî üsler kurmak için izin verilmesini istedi. Diğer Baltık ülkeleri gibi Litvanya da uluslararası alanda bir müttefik bulamayınca Ruslara üs kurması için izin verdi. 14-15 Temmuz 1940’ta yapılan seçimleri Sovyet yanlısı adaylar kazandı. Seçimler sonrası kurulan Litvanya hükûmeti ve parlamentosu Sovyetler Birliğine katılma kararı aldı. SSCB Yüksek Sovyeti bu isteği onayladı ve Litvanya Sovyetler Birliği cumhûriyetleri arasına girmiş oldu.

İkinci Dünyâ Harbi sırasında Almanya’nın işgâline uğrayan Litvanya’da 473.000’e yakın insan öldü. Savaşın ardından bölgeye hâkim olan Sovyet hükûmeti çok sayıda Litvanyalıyı sürgüne gönderdi. Sosyalist rejim yeniden kurulunca Litvanya’da 1951’e kadar gerilla harbi devâm etti. 1951’den sonra iç karışıklıklara kesin olarak son verildi ve Sovyetler Birliği tamâmen Litvanya’da hâkimiyeti ele geçirdi.

Litvanya 1991’e kadar Sovyetler Birliğini meydana getiren 15 cumhûriyetten biri olarak kaldı. Rusya’da başlayan reform hareketleri neticesinde 1991’de Litvanya bağımsızlığını îlân etti. Rusya Federasyonu dâhil Avrupa devletleri Litvanya Cumhûriyetini tanıdı.

Fizikî Yapı

Yüzölçümü 65.200 km2 olan Litvanya topraklarında, geçmişteki buzulların tesiri yaygın olarak görülür. Genelde ülke toprakları düzdür. Kıyı düzlüklerinin ardından kum, çakıl ve çakıl taşlarından meydana gelen Ziezmariai Ovası yer alır. Ovadaki kum tepeleri sık çam ormanları ile kaplıdır. Ülke topraklarını sulayan akarsular Menderes meydana getirerek Baltık Denizine dökülür. Beyaz Rusya sınırında irili ufaklı göller vardır.

İklim

İklimi ılımandır. Atlas Okyanusundan gelen hava kütlelerinin etkisi altındadır. Yazlar genelde serin ve yağışlı geçer.

Tabiî Kaynaklar

Mâdenler: Ülke topraklarında çeşitli mâdenler bulunur. Denizde petrol arama çalışmaları devam etmektedir. Başlıca mâdenleri sülfat, alçıtaşı, kireçtaşı, demir cevheri, turba, dolomit’tir.

Bitki örtüsü ve hayvanlar: Ziezmariai Ovasında bulunan kum tepeleri çam ormanları ile kaplıdır. Yabânî hayvan bakımından ülke toprakları çok zengindir. Başlıca av hayvanları sığır, mink, vaşak, yaban domuzu, geyik, kurt, tilki, susamuru, porsukdur. Ayrıca 300’den fazla kuş türü yaşar.

Nüfus ve Sosyal Hayat

3.750.000 olan Litvanya nüfûsunun % 80’ini Litvanlar, % 9’unu Ruslar, % 8’ini Polonyalılar, % 2’sini Beyaz Ruslar meydana getirir. Nüfûsun büyük kısmı tarımla uğraşır. İlk ve orta öğretim mecbûri olup parasızdır. Ülkede 12 yükseköğretim kurumu vardır. Seramik, ahşap oymacılığı ve dokumacılık gibi el sanatları yaygın olarak yapılır.

Ekonomi

Ülke ekonomisi tarım ve sanâyiye dayalıdır. Hayvancılık gelişmiş olup genelde mandıracılığa ve domuz besiciliğine dayanır. Başlıca tarım ürünleri keten, şekerkamışı, patates ve yem bitkileridir.

Ülke dört ekonomik bölgeye ayrılmıştır. Doğu Litvanya’da metal işleme, ahşap işleme, genel îmâlât ve hafif sanâyiden meydana gelen bir sanâyi sektörü vardır. Güney Litvanya’da metal işleme, îmâlât ve gıdâ işleme sanâyiinden meydana gelen bir sanâyisi vardır. Hayvan yetiştiriciliği ve şekerkamışına dayalı tarım yapılır. Ülkenin elektrik üretimini karşılayan hidroelektrik santralleri bu bölgededir. Kuzey Litvanya tarım bölgesidir. Batı Litvanya ekonomisi ise gemi yapımı ve tâmirâtı ile balık işlemeciliğine dayanır.