Raylar üzerinde hareket eden ve trenin vagonlarını çekerek trenin hareket etmesini sağlayan güçlü taşıt. Lokomotiflerin kullandığı güç kaynakları; buhar, elektrik ya da petrol kökenli yakıtlardır.

İlk lokomotifler, maden ocaklarında kullanıldı. Bu lokomotifler buharlı değildi. İlk buharlı lokomotif 1814 yılında, George Stephenson tarafından yapıldı. Stephenson, bu lokomotife "Roket" adını verdi.

Buharlı lokomotiflerde, su ısıtılarak kaynatılır ve kanallar aracılığıyla bir silindire gönderilir. Silindire ulaşan buharın gücü, hareket ettirici tekerleklere bağlı pistona baskı yaparak tekerleklerin dönmesini sağlar. Böylece lokomotif hareket eder ve lokomotif de kendine bağlı vagonları çeker. Yirminci yüzyılda buharlı lokomotifler, 200 vagonluk yük trenlerini 120 km/sa hızla çekebilecek kadar güçlü makinelerle donatılmıştı.

Bu gelişmelerden sonra lokomotifler hızla gelişmeye başladı. Buharlı lokomotiften sonra, dizel lokomotif ve türbinli lokomotifler geliştirildi. 1925'te kullanılmaya başlanan dizel lokomotifler, gücünü motorinle çalışan dizel motordan alır.

Elektrikli lokomotifler, başka bir yerde üretilen enerjiyi, elektriği, kullanarak hareket ilerler. Oysa buharlı ve dizel lokomotifler, kullandıkları enerjiyi kendi depolarından alır. İlk elektrikli lokomotif, 1879 yılında Almanya'da yapılmıştır. 1969 yılında geliştirilen türbinli lokomotiflerde kullanılan türbin sistemi uçaklarda kullanılan sistemle benzerlikler gösterir.