Karşılıklı yardım ve korumanın dışında, dinsel, mesleki çıkarları savunma amacını da taşıyan; tüccar, esnaf ya da zanaatçı birliği. Orta Çağa özgü bir kurum olarak, değişik adlar altında birçok toplumda rastlanan ve farklı örgütlenme biçimleri gösteren loncaların, en tipik ve gelişmiş örneğini Avrupa'daki birlikler oluşturur. Bilinen ilk lonca 1020'lerde Geldelan'daki (Flemenk) Tielli tüccarlarının kurduğu birliktir. Ticaret odalarında üyelik aynı şehirde oturanlarla sınırlıydı ve genellikle giriş ücretleri yüksekti. On ikinci ve 13. yüzyıllarda soyluların elinde bulunan siyasal ve ekonomik güç, zanaat loncalarının eline geçti ve 15. yüzyıl başlarında birçok ticaret loncası ortadan kalktı.

Başlangıç tarihi 1099'da Mainz'ta kurulan dokumacılar loncasına kadar inen zanaat loncaları, örgütlenme bakımından; usta, kalfa, çırak olmak üzere üç gruba ayrılıyordu. Zanaat loncalarının amacı, arz ve talebin yetersiz olduğu, pazarın sınırlı ve düzensiz olduğu dönemlerde, üretim ve dağıtımın istikrarlı olması için aynı meslektekilerin öngörülen kurallara uymasını sağlamaktı.

Orta Çağ loncalarının çöküşü karmaşık bir süreç izledi. Reform hareketinin ve devlet iktidarının güçlenmesi, ayrıca yeni pazarlarla büyük sermaye kaynaklarının ortaya çıkışı loncaları zayıflattı. Avrupa loncaları önce Fransa (1791), ardından Roma (1807), İspanya (1840), İngiltere (1835), Avusturya ve Almanya (1859-1860) ve son olarak da İtalya'nın (1864) lonca birliklerini kaldıran kararname ve yasalarıyla güçlerini yitirmişlerdir.

Osmanlı'da 15. yüzyılda loncalar Ahilik geleneğiyle bütünleşti. Yöneticilik kadrosunu yiğit, ahi ve şeyh üçlüsü oluşturuyordu. On yedinci yüzyılda bozulmaya başlamalarıyla birlikte, 1727'de gedik denen iş tekeli sistemi uygulamaya kondu. Bu sistem iş yaşamını sınırlandırdığı gibi, Avrupa'daki Sanayi Devrimi karşısında yerli sanayinin çöküşünü de hızlandırdı. II. Mahmut(1808-39), lonca ve gediklere yeni bir düzen vermeyi amaçladıysa da, bunda başarılı olamadı. Tanzimat döneminde yabancı tüccarların rekabeti karşısında etkilerini yitiren loncalar 1913'te kapatıldı.

İLGİLİ KONULAR

Ahilik