Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı arasında imzalanan barış antlaşması. TBMM, Mudanya Ateşkes Anlaşması'nın imzalanmasından sonra Lozan'da yapılacak olan barış konferansının hazırlıklarına başladı. İtilâf Devletleri, 28 Ekim 1922'de TBMM'yi Lozan Barış Konferansı'na davet ettiler. İtilâf Devletleri'nin TBMM yanında Osmanlı Devleti'ni de konferansa davet etmeleri Türk Hükümeti tarafından onaylanmadı. Bu durumun düzeltilmesi için TBMM 1 Kasımda saltanatın kaldırılmasını, hilâfetin de Osmanlı hanedanından uygun görülen birine verilmesini kabul etti.

Lozan Barış Konferansı'na katılan devletler; İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Türkiye, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya'ydı. Ayrıca Boğazlarla ilgili konular görüşülürken Karadeniz'de kıyısı olan Sovyetler Birliği ve Bulgaristan da görüşmelere katıldı. ABD, Çin gibi bazı devletler de gözlemci olarak yer aldı. Türkiye'yi Dış İşleri Bakanı İsmet (İnönü) Paşa başkanlığında bir heyet temsil ediyordu. Bu heyetin görevi öteki devletlere Misakımilli sınırlarıyla belirlenen yeni Türkiye'yi ve Türk ulusunun kayıtsız şartsız bağımsızlığını kabul ettirmekti.

Heyetin kesinlikle ödün vermeyeceği konular arasında, Doğu Anadolu'da bir Ermeni Devleti'nin kurulmaması ve kapitülâsyonların kaldırılması belirlenmişti. Konferans oldukça önemli bir gündemle toplanıyordu. Yalnızca birkaç yıl değil asırlar boyu süren sorunlar tartışılacaktı.

Konferans ilk günden itibaren çok zorlu geçmeye başladı. Uzun süren sert tartışmalar yapılıyordu. Birçok konuda anlaşma sağlandıysa da , Osmanlı borçları, Türk-Yunan sınırı, Boğazlar, Musul, azınlıklar ve kapitülâsyonlar üzerine bir türlü anlaşma sağlanamıyordu. Bunun üzerine 4 Şubat 1923'de görüşmeler kesildi. TBMM sorunların çözümü için savaşmaktan başka bir çare kalmadığını düşünüyordu. Bunun için savaş hazırlıklarına başlandı. Türk birlikleri Çanakkale'ye doğru iyice yaklaşmaya başladılar. İngiltere İtilâf Devletleri'nden yardım istediyse de kimse yardım etmedi. İtilâf Devletleri'nin girişimiyle Lozan Konferansı 23 Nisan 1923'te toplandı. Bu görüşmeler sonunda karşılıklı anlaşmaya varıldı.

Lozan Barış Konferansı'nda kabul edilen başlıca maddeler şunlardı; Sınırların belirlenmesi (Misakımilli'nin kabulü), kapitülâsyonların kaldırılması, savaş tazminatı olarak Yunanistan'ın Karaağaç ve çevresini Türkiye'ye bırakması, Türkiye sınırları içinde yaşayan tüm azınlıkların Türk vatandaşı olarak kabul edilmesi. Ayrıca, Anadolu ve Trakya'da bulunan Rumlar ile Yunanistan'daki Türklerin karşılıklı değiştirilmesi kabul edildi. Boğazlar Türkiye'ye iade edildi. Osmanlı borçlarının taksitle ödenmesi kararlaştırıldı. Bu konferansla çözülemeyen sorunların başında Fransa'ya olan borçlarla Irak sınırının ne olacağıydı. Lozan Konferansı'nın en büyük önemiyse Misakımilli sınırlarının ve Türk ulusunun bağımsızlığının kabul edilmesi olmuştur.

İLGİLİ KONULAR

Kurtuluş Savaşı