DEVLETİN ADI Lüksemburg Grandüklüğü

BAŞŞEHRİ Lüksemburg

NÜFUSU 387.000

YÜZÖLÇÜMÜ 2587 km2

RESMÎ DİLİ Letzeburg dili, Fransızca ve Almanca

DÎNİ Katolik

PARABİRİMİ Frank (=100 centimes)

Batı Avrupa’da Almanya, Fransa ve Belçika arasında, dükalık ile yönetilen, NATO üyesi küçük bir kanton devleti.

Târihi

Lüksemburg, 5. yüzyıla kadar Roma İmparatorluğu elinde idâre edilip, Roma kültürünün tesirinde kaldı. Romalılar devrinden sonra, 963 yılına kadar Lotharingia Devleti adıyla târih sahnesinde göründü. Lotharingia’nın 963 yılında yıkılmasından sonra Sigefroi tarafından yeni bir devlet kurularak, Lüksemburg adı verildi. Kurulduğu târihten bağımsızlığını kazandığı târihe kadar, çeşitli istilâlar ve yönetimler altında kalmıştır. Bundan dolayı istilâların berâberinde getirip yerleştirdiği kültürler, Lüksemburg’un çehresini kozmopolitik ve kendine özel duruma getirdi. Sırasıyla 1544’te Hollanda, 1555’te İspanya, 1714’te Avusturya ve 1795’te Fransa, ülkeyi ellerine geçirdiler. Yıllarca süren müzâkereler ve mücâdeleler sonucu 1839 yılında bağımsızlığını kazandı. Soydan gelen Dük’lerce yönetilmeye başlandı. Fakat Lüksemburg Düklüğü, bağımsızlığı uzun sürmeyip 1914 ve 1940 yıllarında ayrı ayrı Alman işgâline uğradı. Almanların İkinci Dünyâ Harbinde mağlûbiyeti ile tekrar yönetim Düklerin eline geçti. 1949 yılında NATO ülkeleri arasına katıldı. 1964 yılına kadar ülkeyi yöneten büyük Düşes Charlotte’nin yerine oğlu, büyük Dük Jean geçti. Hâlâ Dük Jean başta bulunmaktadır.

Fizikî Yapı

Batı Avrupa’nın bu küçük ülkesi, iki büyük coğrafî bölgeden meydana gelir; Ardenler ve Lorraine. Kuzeyde yer alan ve ortalama 500 m yüksekliğinde olan Ardenler Yaylası, turistleri kendisine cezbeden yemyeşil bir tabiat manzarasına sâhiptir. Güneyde yer alan Lorraine Yaylasının (diğer adıyla Bon Plays bölgesinin) yüksekliği, ortalama olarak yaklaşık 300 m’dir.

Lüksemburg’un yüzölçümü çok küçük olup, ancak 2587 km2yi bulur. Ülkenin uzunluğu 82 km ve en geniş yeri 56 km’dir. Ülkenin genel görünümü orta yükseklikte bir yayla olup, en yüksek yeri Burgplatz Tepesi (yaklaşık 559 m)dir. Nehir ve şelâleler son derece bol olup, ülke manzarasına ayrı bir güzellik verirler. Sûre, Our ve Moselle ülkenin en önemli üç büyük nehridir.

İklim

Lüksemburg, sâhip olduğu yeryüzü şekillerinin verdiği avantajlar sâyesine, aşırı sıcak ve soğuklardan uzak, mûtedil bir iklime sâhiptir. Batı Avrupa’nın mûtedil deniz ikliminin tesiriyle ülke bol yağış alır. Dolayısı ile nehirlerin ve sulak bölgelerin sayısı oldukça fazladır. Ülkenin hemen hemen her tarafı yemyeşil bitki örtüsü ile kaplıdır. Mevcut nehirler ve şelâleler, bu yeşilliğe ayrı bir güzellik katarak Lüksemburg’a zengin bir tabiat manzarası kazandırır. Yaz aylarında ortalama sıcaklık 17°C olup, kış aylarında 0°C’a kadar düştüğü de görülür. Genel olarak ülke, bahar mevsimlerinin tesiri altındadır.

Tabiî Kaynakları

Bol yağışlar, nehirlerin ve yeşil alanların sayısını arttırmış, ülkeyi yemyeşil bir bitki örtüsüne boğmuştur. Nehir ve şelâlelerin bol olduğu Ardenler Yaylası, hemen hemen tamâmıyla ormanlarla kaplıdır. Bu ormanlar çoğunlukla, kış aylarında yapraklarını döken ağaç cinslerinden meydana gelmiştir. Ayrıca ormanlık bölgelerde yabânî hayvanlardan bâzılarına bol miktarda raslanır.

Bol yağış tabiat güzelliği getirirken, toprağın işlemesini güçleştirmiştir. Lüksemburg, yeraltı zenginliklerinden yana da şanslı olup, zengin demir rezervlerine sâhiptir. Ayrıca bol miktarda kireç yatakları mevcuttur.

Nüfus ve Sosyal Hayat

Lüksemburg, yüzölçümüne göre oldukça kalabalık ise de 387.000 kişilik nüfûsuyla, dünyânın nüfus bakımından çok küçük ülkeleri arasında yer alır. Halkın çoğu ya Fransız veya Alman asıllıdır. Çok az bir bölümü İtalyandır. Halk, an’anelerine ve millî değerlerine çok bağlıdır. Almanca ve Fransızcayı çok iyi bildikleri halde, umûmiyetle Avrupa dillerinin karışımından meydana gelmiş Letzeburg yerli dilini konuşurlar. Yazışmalarda ise Almancayı ve Fransızcayı kullanırlar.

Thomas ve Gilehrist adlı iki Lüksemburglunun dökme demirdeki fosforun giderilmesiyla alâkalı çok önemli buluşları, ülkenin refah seviyesinin birdenbire yükselmesine sebep olmuştur.

Ülke insanları eğlence hayatına ve mutlu olabilme ümidiyle kullandıkları keyf verici maddelere karşı aşırı düşkündür.

Eğitim ve öğretim 6-15 yaş grubu için mecbûridir. Okullarda Almanca ve Fransızca öğretilmektedir. Yüksek okullar henüz yeni sayılır. Lise ve dengi okulların yanısıra tarım ve bağcılık okulları ve bir de Milletlerarası Fen İlimleri Üniversitesi mevcuttur. Bütün bu okullar ve nüfusun çoğunluğu, ülkenin dört büyük merkezi olan Pètonge, Esch-sur Alzette, Differdange ve Dudelange bölgelerinde toplanmıştır.

Nüfusunun % 41’inin endüstri, % 10’unun tarım alanında çalıştığı Lüksemburg’da her çalışan için bir sosyal sigorta mecbûridir.

Siyâsî Hayat

Hollanda asıllı Nassau sülâlesinin soyundan gelen dükalar tarafından, anayasaya dayalı bir monarşiyle yönetilmektedir. İki meclisli demokratik parlamenter sistemi mevcuttur. Ülke, idârî bakımdan üç ana bölgeye ve ayrıca bu bölgelere bağlı 12 kantona ayrılmıştır. Bu kantonlar da kendi içlerinde kominyonlara bölünmüştür. Büyük dük tarafından görevlendirilen bölge vekilleri, İçişleri Bakanına karşı sorumludurlar. Büyük dük, bakanları tâyin etme, meclisi dağıtma ve toplama, kânun teklifi verme gibi büyük yetkileri hâizdir. Hükûmet ve başbakan, meclis başkanına karşı sorumluluk taşır. Yasama 52 üyeli mecliste, yürütme yetkisi ise büyük dükte olup, bütün kânunlar, Devlet Konseyince incelenerek geçerli olur. Oy kullanma yaşı 21, seçilme yaşı ise 25’tir.

Lüksemburg Devleti, 1867 antlaşmasına göre büyük devletlerin garantisi altındadır. Ülke 1947’de Beneluks Devletleri arasına ve 1949’da Nato’ya girdi. Ayrıca Belçika-Lüksemburg Ekonomik Birliği, Avrupa Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve Ortak Pazar (AET) üyesidir.

Ekonomi

Demir-çelik endüstrisi, ülkenin en büyük gelir kaynağıdır. Zengin demir yataklarına sâhip olan ülke, yılda nüfus başına 10 tonluk üretim elde eder. Bunun % 95’ini dış ülkelere ihraç etmektedir. Fakat bu çok güçlü demir-çelik endüstrisi, yakıt bakımından dışa bağlıdır. Buna rağmen millî hâsılanın % 25’ini ve endüstri ürünlerinin % 60’ını demir-çelik ürünleri meydana getirir. Ayrıca metalürji ve kimyâ endüstrisi de ileri bir seviyededir.

Faal nüfûsun % 41’i endüstri, % 10’u tarım alanında çalışır. Tarım ürünleri açısından kendine yeterli değildir. Lüksemburg, dış ülkelerden işçi almaktadır. Bu potansiyeli çoğunlukla demir-çelik endüstrisi olmak üzere, îmâlâthânelerde, ticârî müesseselerde, inşaat sektöründe ve çeşitli hükûmet hizmetlerinde istihdam etmektedir.

İhrâcâtının hemen hemen hepsini demir-çelik ürünleri teşkil eder. Daha çok Almanya, Fransa, Belçika ve Hollanda ile ticârî münâsebet kurmuştur. Ayrıca birçok ülke bu ülkede banka açmış ve Lüksemburg’u mâlî bir merkez hâline getirmişlerdir. Turizm, ülke ekonomisine büyük gelirler getiren önemli bir kaynaktır.