Alm. Mafia, maffia, Fr. Maffia, mafia, İng. Mafia, maffia. Kendi çıkarlarını korumak için her türlü yola başvuran, gizli ve hiyerarşik bir teşkilâtlanmaya dayalı zorla para almak, kumar, kaçakçılık ve fuhuş gibi kânundışı işlerle uğraşan azılı gizli birlikler şebekesi.

Fransızca’da gizli teşkilât mânâsına gelen mafia veya maffia kelimeleri Sicilya lehçesinde de aynı mânâyı ifâde etmektedir. Mafya şeklinde de söylenen bu kelime, ortaçağ sonlarında kullanılmaya başladı. Ortaçağ sonlarında Müslüman ve İspanyol idârelerini devirmeye yönelik bir teşkilât olarak ortaya çıkan mafyanın kökü mafie denen küçük silâhlı gruplara dayanır. Bu gruplar Sicilya’daki toprak sâhiplerinden ürünlerini koruma karşılığında haraç almaya başladılar. İdârecilerin keyfî tutum ve davranışlarından yılmış olan halk da mafyaya sığınmaya başladı. Sicilya’nın batısındaki köylerde yerleşik çeşitli mafya âileleri ve âile grupları bir konfedarasyon altında birleştiler. 1900’lü yıllarda kendi yörelerinde ekonomik faaliyetlerin hemen hepsini denetim altına aldılar. Mafya Sicilya’daki büyük toprakların idâresini hızla ele geçirdi. Mafya üyeleri Benito Mussolini’nin baskıcı idâresi zamanında geniş çapta tutuklandılar. Pekçok mafya üyesi uzun süreli hapis cezâsına çarptırıldı. Ağır bir darbe indirilen mafya mensupları İkinci Dünyâ Savaşından sonra serbest bırakıldılar.Yeniden toparlanan mafya, Sicilya’nın orta ve batı kesimlerindeki kırsal alanlarda tutunamayarak Palermo’ya yöneldi. Burayı kendine merkez üssü olarak seçti.

Sanâyi, ticâret ve inşaat sektörlerine, ayrıca rüşvet şantaj, haraç ve kaçakçılık işlerine girdi. İtalya’dan ABD’ye olan göç hareketi sırasında Amerikan Suç Teşkilâtlarıyla yakın münâsebet kuran mafya, ABD’ye gönderilen eroyinin işlenmesi ve taşınması işiyle uğraşmaya başladı. Bu işten elde edilen yüksek miktarda para, mafya içindeki çeşitli gruplar arasında şiddetli bir rekâbet doğurdu. Bunun neticesinde cinâyetler arttı.Resmî makamlar mafya üyelerinin üzerine yeniden gittiler. Sicilya ve İtalya’dan göç eden gruplar içindeki mafya üyeleri, ABD ve Güney Amerika ülkelerinde benzer bir teşkilâtlanmaya girdiler. Bu ülkelerde meydana gelen kânundışı faaliyetler, mafya tarafından yürütüldü. İçki yasağının kaldırılmasından sonra Amerikan mafyası; kumar, sarı sendikacılık, dolandırıcılık, tefecilik, uyuşturucu kaçakçılığı ve fuhuş gibi işlere girdi. ABD’deki en büyük ve en güçlü suç teşkilâtı durumuna gelen mafya, kânundışı yollarla kazanılan paraları otel, lokanta ve eğlence yeri gibi yerlere yatırdı.

ABD idâresi mafya hakkında yaptığı tâkibât ve soruşturma neticesinde, ülkenin dört bir yanına dağılmış pekçok bağımsız grup veya âile tarafından mafya faaliyetlerinin yürütüldüğünü tesbit etti. Buna göre her şehirde bir veya birkaç âile hâkimdir. Her âilenin başında bulunan “don” adı verilen patronlar ve her patronun altında yardımcılık vazifesini yürüten bir ikinci don ile kurmay olarak güçlü ve nüfuzlu konumu olan bir consigliere (danışman) bulunur. Patron yardımcısına bağlı olarak çalışan coporegimeler (teğmen), patronun teşkilâtın kânundışı işleriyle doğrudan ilişkiye girmemesini sağlar. Âilenin kânûnî olan işleri, otomatik satış makinaları (marketler, lokantalar vb.) ile fuhuş, kumar ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi kânundışı işleri caporegimelere bağlı mangalar tarafından yürütülür.

Bugün çeşitli ülkelerde faaliyet gösteren mafyanın ABD’deki ağırlığı giderek azalmaktadır. İtalyan ve Sicilyalı azınlıkların ABD toplumuyla kaynaşması ve mafyanın kolayca eleman bulamaması bu neticeyi doğurmuştur.