DEVLETİN ADI Makedonya Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ Üsküp

NÜFÛSU 2.050.000

YÜZÖLÇÜMÜ 25.713 km2

RESMÎ DİLİ Makedonca

RESMÎ DÎNİ Yok

PARA BİRİMİ Denar

Balkan Yarımadasında yer alan bir devlet. Güneyinde Yunanistan, doğusunda Bulgaristan, batısında Arnavutluk, kuzeyinde ise Yeni Yugoslavya yer alır.

Târihi

Bölgede, bilinen ilk hâkimiyeti, M.Ö. 725’lerde Argead Hânedanından, Birinci Perdikas kurdu. Makedonya Krallığını kuran bu hânedan, Yunan asıllı değildir. Krallık Sırbistan ve Trakya’da genişledi. Bölge, M.Ö. 513’ten 479’a kadar Perslerin işgâlinde kaldı. Perslerin çekilmesiyle Makedonya Krallığının başşehri Pella oldu. Kral İkinci Amiktas, Üçüncü Fredikas, İkinci İskender devrindeki hânedanlık kavgalarında, kuzeyden Balkan kavimlerinin istilâsına uğradı. M.Ö. 359’da İkinci Filip’in kral olmasıyla, devletin otoritesi kuvvetlendi. Hânedan kavgasına son verilip, istilâcılar çıkartıldı. Sınırlar genişletildi. İkinci Filip’ten sonra yerine Büyük İskender (M.Ö. 334-323) kral oldu. Büyük İskender, Yunanistan, İran, Anadolu, Suriye ve Mısır’ı alıp, Türkistan ve Hindistan’a girdi. Büyük İskender, kazandığı savaşlar sonunda ahlâksızlıklarda azıtıp, otuz üç yaşında sefâletle ölünce, M.Ö. 323’te Dördüncü İskender kral oldu. Onu Büyük İskender’in kumandanlarından Antigonos Kiklons öldürerek, Makedonya krallığına geçti. Antigonos Makedonya’da yeni hânedanın kurucusudur. Romalıların bölgeye hâkim olmasına, Makedonya Krallığı karşı koymuşsa da, M.Ö. 172-168 yılları arasında üçüncü sefer sonunda yenildiler. Makedonya Roma İmparatorluğunun bir eyâleti hâline getirildi. Avrupa’daki kavimler göçü esnâsında ve sonrasında sık sık istilâya uğrayan Makedonya, mîlâddan sonra 6. yüzyılda Slavlaşmaya başladı. Dokuzuncu ve onuncu yüzyıllarda Bulgarlar bölgede kuvvet kazandı. Dördüncü Haçlı Seferinde 1204-1224 yılları arasında Makedonya’da Latin Krallığı kuruldu. 1230’larda Bulgarların, 1280’de de Sırpların hâkimiyetine geçti.

Osmanlı Devleti, Anadolu’da kurulup, adâlet üzere idâre edilmesi sâyesinde kısa zamanda genişleyip, 14. yüzyılda Avrupa kıtasına da hâkim olmaya başladı. Osman Bey devrinde, Makedonya’ya ilk Osmanlı akını 1324 yılında yapıldı. Osmanlı Sultanlarından Birinci Murâd Han devrinde, 26 Eylül 1371 Cirmen Zaferiyle Türklere Makedonya’nın kapıları açılarak, Balkanlardaki mukâvemet kırıldı. 1371’den sonra başlatılan Makedonya fütühâtı, 1373 yılına kadar tamamlandı. 1371’den 1877-1878 Osmanlı-Rus (Doksanüç) Harbine kadar fâsılasız Osmanlı hâkimiyetinde kalan Makedonya, 1878’de Rusların işgâline uğramışsa da, aynı yıl yapılan Berlin Antlaşmasıyla tekrar kurtarıldı. 1912- 1913 Balkan Harbi felâketinden sonra, Makedonya Osmanlı hâkimiyetinden çıktı. Bölgedeki Türk ve Müslüman ahâli Anadolu’ya göç etmek mecburiyetinde kalmasına rağmen, bölgede hâlâ çok sayıda Türk-İslâm nüfûsu yaşamaktadır. 1371’den 1913 yılına kadar Osmanlı hâkimiyetinde kalan Makedonya on dokuzuncu yüzyılın ortalarına kadar sulh, sükûn ve huzur devrini yaşadı. Bu devirde Makedonya’da sanat değeri yüksek mîmârî eserler inşâ edildi. Ahâlinin sosyal ve kültürel ihtiyaçlarının karşılanması için pekçok müesseseler kuruldu. Sivil ve askerî okulların açılması ve çeşitli müesseselerin kurulmasıyla Makedonya’nın hayat ve kültür seviyesi yükseltildi. Bölgedeki Osmanlı eserlerinin çoğu haçlı, slav ve komünizm zihniyetleriyle tahrip edilmesine rağmen, geride kalanlar dahi o devrin şâheser âbidelerindendir.

Makedonya’nın Türklerin hâkimiyetinden çıkması, 19. yüzyılda şiddetlenen Papalık ve Rusya’nın propagandası sebebiyledir. Bölge Osmanlıların elinden çıkmasıyla, toprak bütünlüğünü kaybetti. Önce Balkan devletleri arasında savaş meydanı hâline gelen Makedonya, Birinci Dünyâ (1914-1918), İkinci Dünyâ (1939-1945) savaşlarında da aynı âkibete uğradı. İkinci Dünyâ Savaşı sonunda, 1947’de Makedonya Bulgaristan, Yugoslavya ve Yunanistan arasında paylaşıldı.

Yugoslavya sınırları içinde kalan Makedonya topraklarında, Yugoslavya’yı meydana getiren cumhûriyetlerden biri olan Makedonya Cumhûriyeti kuruldu. Makedonya Cumhûriyeti, Yugoslavya’nın parçalanması üzerine kurulan Yeni Yugoslavya’dan 1991’de yapılan referandum ile ayrıldı ve bağımsız bir devlet hâline geldi. Birçok ülke Makedonya’yı tanırken, Yunanistan’ın îtirâzı ile Avrupa Devletleri tanımadı. Bunun nedeni ise yeni cumhûriyetin, Yunanistan’daki bir bölge ile aynı ismi taşıması idi. Yeni devletin isminin değiştirilmesi yönünde Yunanistan’ın istekleri hâlâ devam etmektedir.

Fizikî Yapı

Makedonya, fizikî olarak, tektonik yer değiştirmelerin gençleştirdiği çok yaşlı yükseltilerle kaplı dağlık bir arâziye sâhiptir. Orta Vardar Vâdisinin iki yakası boyunca uzanan Makedonya topraklarını 2000 metreyi geçen Sar Planina, Pelisten ve Osogova dağları engebelendirir. Ohri, Dorian ve Prespa göllerinin büyük bir bölümü ülke sınırları içinde kalır. En önemli akarsuları İncekara ve Vardar nehirleridir.

İklim

Ülke toprakları genelde engebeli arâziden meydana geldiğinden kara iklimi hâkimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları da soğuk geçer.

Nüfus ve Sosyal Hayat

Ülke nüfûsu 2.050.000 olup, nüfus yoğunluğu 79’dur. Sınır belirlemeleri yüzünden halk önemli ölçüde yer değiştirmesinden dolayı yirmi sene süren göçlerden dolayı, nüfus hızla azalmıştır. Ülke nüfûsu yeni yeni artmaya başlamıştır. Nüfûsun % 53.9’u kentlerde, % 46.1’i kırsal kesimde yaşar. Karışık milletlerin yaşadığı ülkede nüfûsun % 67’sini Makedon, % 19.8’ini Arnavut, % 4.5’ini Türk, % 2.3’ünü Sırp, % 2.3’ünü Çingene, % 2.1’ini Boşnak ve % 2’sini de diğer milletler meydana getirir.

Halkın büyük kısmı Hıristiyandır. Ayrıca küçük bir Yahûdî cemaati ile çok sayıda Müslüman vardır. Başlıca şehirleri, Üsküp, Tetova, Kumanova ve Bilda’dır.

Ekonomi

Makedonya ekonomisi tarım ve sanâyiye dayalıdır. Ayrıca ormancılık, mâdencilik ekonomide önemli yer tutar. İyi bir şekilde sulanan ovalar Avrupa’nın âdetâ sebze ve meyve ambarıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, üzüm, mısır, patates, pamuk, tütün, haşhaş, susam, pirinç ve eriktir. Dağlık kesimlerde hayvancılık yaygın olarak yapılır. Koyun, sığır, domuz ve tavuk en çok beslenen hayvanlardır. Göllerde balıkçılık yapılır.

Ülke topraklarında bulunan bakır, kurşun, çinko, kaolin, dolomit, jips, kireçtaşı, demir, gümüş çıkarılarak işlenir. Elektrik enerjisini, İncekarasu Irmağı üzerinde bulunan santrallerden sağlanır.

Makedonya’da ulaşım daha çok karayolu ile sağlanır. Karayollarının uzunluğu 10.591 km’dir. ayrıca 693 km’lik bir demiryolu ile bir hava alanı vardır.