Alm. Marathon (n), Fr. Marathon (m), İng. Marathon. Atletizm yarışmalarından biri. Bu yarış olimpiyat oyunlarında ve diğer maraton koşularında 42.195 m mesâfelik yollarda yapılmaktadır. Maraton mesâfesinin yarısına gelindiği zaman tekrar dönüş yapılır. Yoldaki iniş çıkışlar, rüzgârın esme yönü dikkate alındığından, milletlerarası koşularda tek istikâmet kabul edilmemekte, yarışın yarı mesâfesinden geri dönüş yapılmaktadır. Bir maraton koşucusu, koşu esnâsında üç bin kilokalori kadar enerji harcar. Bu mikdar, on saat balta ile odun kıran birinin harcadığı enerjiye eşittir.

Târihi: M.Ö. 490’da Yunanistan’ın Marathon ovasında Atinalılar ile Pers (İran) orduları arasında büyük bir savaş yapılmıştı. Yenilgiye uğrayan Persler gemilerine sığınıp denize açılınca, Atinalı general Miltiades kazandıkları zaferi Atina’ya bildirmek için hızlı koşan bir adamını görevlendirdi. Daha önce Sparta’ya da koşarak zafer haberini götürüp geri dönen Phedipides, Atina’ya kadar koştu. Şehre vardığında bir adım atacak hâli kalmadığından, “zafer bizimdir” deyip öldü.

1896 yılında yapılan ilk olimpiyatlarda maraton adının kullanılması kabul edilmişti. İlk önce 40 km olarak koşulan yarış, 1924 yılından sonra 42.195 m olarak değiştirildi. 1896 yılında 40 kilometrelik maraton yarışı 2 saat 58 dakika, 50 sâniyede koşuldu. 1936 yılında Koreli K.Son, 42.195 m olan mesâfeyi iki saat otuz dakikada; 1954 yılında İngiliz Peters iki saat on yedi dakika otuz dokuz sâniyede; 1967’de Avusturyalı D.Clayton Fukuoka, iki saat dokuz dakikada bitirerek birinci oldular. 1976 olimpiyatlarında Demokratik Alman Waldemar Chierpinski iki saat dokuz dakika elli beş sâniye ile olimpiyat rekorunu kırdı. 1980’deki olimpiyatlarda iki saat on bir dakika üç sâniye ile aynı koşucu 1984 olimpiyatlarında 2 saat 9 dakika 21 saniye ile Portekizli Carlos Lopez birinci oldular. 1988 Seul Olimpiyatlarında 2 saat 10 dakika 32 sâniye ile İtalyan G. Bordin birincilik kürsüsüne çıktı.

1970 yılından sonra bayanlar da maratona iştirak ettiler. 1975 yılında Amerikalı bayan atlet J.Hansen bu mesâfeyi iki saat otuz sekiz dakika on dokuz sâniyede koştu. Olimpiyat programına bayanlar maraton müsâbakasının alınması ilk defâ 1984 Los Angeles Olimpiyatlarında başlamıştır. Bu ilk bayanlar olimpiyat birinciliğini 2 saat 24 dakika 52 sâniye ile ABD’li Joan Benoit kazandı. 1988 Seul Olimpiyatlarında ise olimpiyat birinciliğini 2 saat 25 dakika 39 sâniye ile Portekizli Rosa Mota kazandı.

Türk maratoncularının en ünlüsü İsmail Akçay’dır. 1964-1965 yıllarında Türkiye maraton şampiyonu olan İsmail Akçay, 1967 Balkan Maraton Şampiyonluğunu kazandı. Başarılarına devam eden sporcu 1967 Amerika (Las Vegas) Maratonunda ikinci, 1967 Akdeniz ve Balkan yarışmalarında ikinci, 1968 Meksika Olimpiyatlarında ve Milletlerarası Tokyo Maratonunda dördüncü, 1969 Dünya Maraton Yarışmasında da ikincilik kazandı. Son yıllardaki en iyi Türkiye maraton rekoru, Veli Ballı tarafından kazanıldı. Derecesi 2 saat 11 dakika 30 sâniyedir. Ülkemizde yapılan uluslararası nitelikteki en önemli maraton yarışı, ilki 1979’da düzenlenen Asya-Avrupa Maratonudur.

Türkiye’deki meşhur maratonculardan bâzılarının isimleri şunlardır: Ali Karaduman, Mustafa Kaplan, Ahmet Aytar, Behzat Akdeniz, Haydar Erduran, Hüseyin Topsakal, Hüseyin Aktaş, İsmail Akçay, İsmail Karagöz, Sadık Salman, Mehmet Terzi, Veli Ballı, Mehmet Yurdadön. (1993)