adını Marmara Denizinden alan bölge. Anadolu’nun kuzeybatı köşesi ile Trakya’yı içine alır. İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Edirne, Kırklareli illerinin tamâmı ile Bursa, Bilecik, Balıkesir’in büyük bir kısmı bu bölgenin sınırları içine girer. Çanakkale’nin Ayvacık ilçesinin çok küçük bir kısmı Ege bölgesine dâhil olup, diğer yerlerin hepsi Marmara bölgesine âittir. Bölgenin sınırları içinde bulunan yerlerin toplam yüzölçümü, yaklaşık olarak 67.306 km2dir.

Avrupa ile Asya’yı birleştiren boğazların bu bölgede bulunması, Avrupa yolunun bölgeden geçmesi, târih boyunca önemli hâdiselerin vukû bulmasına sebep olmuştur. M.Ö. 3000 yıllarında kurulan Truva’nın harâbeleri, Bizanstan kalan kalıntılar, Selçuklu ve Osmanlı eserleri bu bölge târihi hakkında zengin kaynaklardır. Osmanlıların kuruluş yıllarında İznik, Bursa ve Edirne’nin, Fâtih Sultan Mehmed Hanın İstanbul’u fethinden sonra da İstanbul’un beş yüz seneye yakın Osmanlılara başşehir olması, Marmara bölgesini târihî bir ilim, kültür ve sanat bölgesi hâline getirmiş, günümüzde Türkiye’nin ticâret merkezinin bu bölge sayılması, bölgenin önemini daha çok arttırmıştır.

Yüzey şekilleri: Trakya’da, Karadeniz kıyılarına paralel uzanan Istranca Dağları, yüksek yerlerdir. Bunun güneyinde geniş Ergene Havzası görülür. Trakya’nın tamâmında yüksek dağlar yoktur. Doğu ve Güneydoğu Ganos Dağı 945 m, Koru Dağı 725 m yüksekliktedir. Anadolu kısmındaki dağlar fazla yüksek olmadığı gibi sıradağ hâlinde de değildir. En yüksek yer 2543 m ile Uludağ’dır. Orta kısımda Marmara Denizi çöküntüsü yanında İznik Gölü, Ulubat Gölü, Manyas Gölü ile Karacabey, Gönen ovaları uzanır. Marmara ile Ege denizleri arasında vâdilerle yarılmış Biga yöresinde en yüksek dağ, Kazdağı (1767 m)dır.

Akarsu ve göller: Bölge göl ve akarsu bakımından çok zengindir. Marmara, Ege ve Karadeniz’e dökülen nehirlerden Ergene-Meriç Nehri, Susurluk Çayı, Nilüfer Çayı, Sakarya’ya karışan Göksu ve Karasu en önemlileridir. Ergene-Meriç Ege’ye; Susurluk Çayı Marmara’ya akar. Bursa Ovasının sularını toplıyan Nilüfer Çayı ise Susurluk aracılığı ile Marmara’ya dökülür. Doğudaki Göksu ve Karasu ise Sakarya Irmağı ile Karadeniz’e ulaşır. Bölgenin önemli gölleri, doğu-batı doğrultusundaki İznik, Ulubat, Manyas gölleridir. Diğerleri ise Sapanca, Trakya’daki Büyük, Küçük Çekmece ile Terkos gölleridir. Ayrıca Meriç’in Çatalağzı’nda küçük göllerle Uludağ’da küçük buzul gölleri vardır.

İklimi: Kıtalar ve denizler bakımından geçit yeri olan bölge, iklim bakımından da geçit yeridir. Marmara bölgesinin iklimi, Akdeniz ile Karadeniz bölgeleri arasında geçiş özelliğindedir. Marmara kıyılarında Akdeniz iklimi, Karadeniz’e yakın yerlerde Karadeniz iklimi, iç kısımlarda ise yazları daha sıcak, kışları soğuk kara iklimi hâkimdir. Diğer hususlarda görülen geçiş özelliği, bitki örtüsünde de görülür. Akdeniz ikliminin tanıtıcısı olan maki toplulukları, yer yer 400 m yüksekliklere kadar çıkar. Ormanlar ise Istrancalarda. Biga yöresi, Samanlı Dağlarında, Uludağ’da hâkim olarak görülür. Uludağ’ın 1000 m yüksekliklerinden sonra, iğne, diğer yerlerde ise yayvan yapraklı ağaçlar bulunur. Kayın, meşe, gürgen, akçaağaç, karaağaç, yer yer kestâne ağaçları en çok rastlanan ağaçlardır.

İklim ve arâzi şekilleri bakımından insanların yerleşmesine müsâit olan bölgede, on milyon civârında insan yaşar. Ekili alanların büyük kısmı tahıla ayrılmıştır. En çok yetişen ürünler, buğdaydan sonra mısır, ayçiçeği, tütün, pamuk, susam bitkileridir. Dikili alanlar içinde bağlar, meyve bahçeleri ve zeytinlikler önemli yer tutar. Türkiye’de, Ege bölgesinden sonra en çok zeytin ağacı Marmara bölgesindedir.

Sanâyi merkezi olan bölgede, yünlü-pamuklu dokuma, ipek, kibrit, kâğıt, şeker, oto yapım ve montaj, oto lastiği, çimento, seramik, rafineri fabrikaları vardır.