Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Marmara bölgesi adını orta kısmında bulunan Marmara iç denizinden adını alır. Trakya, Yunanistan ve Bulgaristan sınırlarının bulunduğu bölgedir. Marmara bölgesinin kuzeyinde Karadeniz, batısında Ege Denizi vardır. Bölgenin yüz ölçümü 67 000 km2dir. Marmara bölgesinde bulunan iller, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, İzmit (Kocaeli), Adapazarı (Sakarya), Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Bilecik ve Yalova'dır.

Marmara bölgesi iki ana bölümden oluşur: Avrupa kıt'asında bulunan Trakya Bölümü ve Asya kıt'asında bulunan Anadolu bölümü. Bu bölümler İstanbul ve Çanakkale boğazları ile birbirinden ayrılır. Marmara bölgesinin Trakya bölümünde yer alan çukur alan Ergene Bölümü adını alır. Bu bölüme Ergene Havzası da denir. Ergene Havzası'nın kuzey bölümünde Yıldız dağları vardır. Bu dağlar Trakya'nın en yüksek dağlarıdır. İstanbul Boğazı'nın her iki yanında bulunan yarımadalara Çatalca Kocaeli Bölümü denir. Boğazın batı bölümüne Çatalca Yarımadası, doğu bölümüne Kocaeli Yarımadası denir. Güney Marmara Bölümü Anadolu topraklarında yer alır. Bu topraklar Trakya'ya göre daha çok engebelidir. Bu engebelerin kırılması ve çökmesi sonucunda çeşitli çukur alanlar oluşmuştur. Bu alanların güneyinde Pamukova, İznik Gölü ve Gemlik Körfezi vardır. Kuzey bölümünde ise, Adapazarı Ovası, Sapanca Gölü ve İzmit Körfezi bulunur. Bu bölümde yer alan en önemli dağlar, Samanlı Dağları, Uludağ ile Kaz Dağı'dır.

Marmara bölgesinde bulunan ırmakların büyük bir bölümü Marmara Denizi'ne dökülür. Öteki ırmaklar Ege ve Karadeniz'e dökülür. Marmara Denizi'ne dökülen en önemli akarsuları, Susurluk, Gönen ve Kocabaş Çayı'dır. Sakarya Irmağı Karadeniz'e, Kara Menderes Çayı'yla en önemli kolu olan Ergene Irmağı Ege Denizi'ne dökülür.

Marmara bölgesinde birçok doğal göl vardır. Bunlardan en önemlileri, İznik, Manyas, Ulubat, Sapanca, Terkos, Küçük Çekmece, Büyük Çekmece ve Gala gölleridir. Bölgenin Karadeniz kıyıları oldukça düzdür. Bu kıyılarda bulunan başlıca çıkıntı, Bulgaristan sınırına yakın olan İğneada Burnu'dur. Marmara Denizi, Karadeniz'e İstanbul Boğazı, Ege Denizi'ne Çanakkale Boğazı ile bağlanır. Marmara Denizi'nin kuzey kıyıları oldukça düzdür. Güney kıyılarıysa daha girintilidir. Başlıca girintiler, İzmit, Gemlik, Bandırma ve Erdek körfezleridir. Ege Denizi kıyılarında bulunan başlıca girintiyse Saros Körfezi'dir. Bölge kıyılarının açığında birçok ada vardır. Bu adaların en önemlileri, Marmara Denizi'nde Paşalimanı adası ve Avşa adası, Ege Denizi'nde Gökçeada ile Bozcaada'dır. Gökçeada yalnızca bölgenin değil aynı zamanda Türkiye'nin de en büyük adasıdır. Bu adada bulunan Avlaka burnu, Türkiye'nin en batı ucudur.

Marmara bölgesi, Akdeniz iklimiyle Karadeniz iklimi arasında bir geçiş iklimine sahiptir. Genellikle yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlı geçer. Doğal bitki örtüsü iklim özellikleri ve yer şekillerine göre çeşitlilik gösterir. Güney Marmara kıyıları ve dağ eteklerinde makilerle zeytinlikler vardır. Karadeniz'e bakan yamaçlar bol yağış aldığından meşe ve kayın ormanlarıyla kaplıdır. İç kesimlerin doğal bitki örtüsü de bozkırdır (step).

Türkiye'nin en önemli sanayi ve ticaret merkezleri Marmara bölgesinde yer alır. Ayrıca bu bölgede tarım ve turizm de önemli gelir kaynaklarıdır. En önemli sanayi kuruluşları İstanbul, Kocaeli ve Bursa illerinde yoğunlaşmıştır. İstanbul, Türkiye'nin birçok önemli yolunun kesiştiği bir noktadır. Bunun yanında bu büyük kentin uluslar arası yolların kesiştiği yerde bulunması, turizm merkezi olması, sanayi ve ticaretin en çok gelişmiş olması onun, Türkiye'de nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu kent hâline gelmesine yol açmıştır. Marmara bölgesinde petrol rafinerisi ve tersanenin yanı sıra birçok sanayi kuruluşu vardır. En önemli sanayi kuruluşları, otomobil, yedek parça, vagon, elektrikli eşya, cam, ilâç, kimyasal maddeler, çimento, kâğıt, lâstik, dokuma, hazır giyim, metal eşya, şeker, içki, sigara ve gıda maddeleri üreten fabrikalardır. Üretilen ürünlerin önemli bir bölümü yurt dışına satılır. Bölgenin en önemli ticaret merkezi İstanbul'dur.

Verimli ovalara sahip bulunan Marmara bölgesinde çok çeşitli tarım ürünleri elde edilir. En çok yetiştirilen ürünler, buğday, şeker pancarı, mısır, ayçiçeği, sebze ve meyvedir. Bağlar ve zeytinlikler de çok geniş bir yer kaplar. Bölgede hayvancılık da çok gelişmiştir; en çok koyun yetiştirilir. Ayrıca, balıkçılık, arıcılık ve tavukçuluk yapılır.

Marmara bölgesinin ulaşım ağı oldukça gelişmiştir. İstanbul limanı, Türkiye'nin en önemli limanıdır. İstanbul ve Çanakkale boğazları da çok önemli geçiş noktalarıdır. Bulgaristan ve Yunanistan sınırında birçok sınır kapısı vardır. En önemli sınır kapısı, Bulgaristan'la olan Kapıkule Sınır Kapısı'dır. İstanbul'da bulunan Atatürk Hava Limanı, ülkemizde olduğu kadar dünyada da önemli bir hava limanıdır.

Sanayisi ve ulaşımı oldukça gelişmiş olan Marmara bölgesi turizm açısından da çok önemli bir bölgedir. Özellikle İstanbul, tarih boyunca çok büyük uygarlıklara başkentlik yapmış, çok değerli tarihi yapıtlara sahip bir kentimizdir. Bölgenin öteki kentlerinde bulunan birçok tarihi kalıntı, kaplıca ve doğal güzellikler de turizmin gelişmesine neden olmuştur.

İLGİLİ KONULAR

Türkiye, Türkiyedeki Akarsular ve Göller, Türkiyedeki Dağ ve Ovalar