edebiyat tarihçisi, şâir. Prof. Dr. 15 Ocak 1936 yılında Perşembe kazâsının Saray köyünde doğdu. İlk öğrenimini Saray’da bitirdi. Ordu Ortaokulundan mezûn oldu. Afyon’da liseye başlayıp İstanbul Haydarpaşa Lisesini bitirdi. 1956 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine devâm etti. Fakat tabiatı îcâbı Edebiyat Fakültesine geçti ve 1962 yılında mezun oldu. Aynı yıl, Eski Türk Edebiyatı Kürsüsünde Prof. Dr. Ali Nihâd Tarlan’ın yanına asistan girdi. 1966 yılında doktor, 1973’te doçent oldu. 1984 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne profesör tâyin edildi.

Çalışkan, hayat dolu ve cevvâl bir hoca olan Prof. Dr. Mehmed Çavuşoğlu, çalışmalarının büyük kısmını İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde gerçekleştirdi. Buradaki meslek hayatını yurt dışına yansıttı ve Yugoslavya’nın Belgrad, Saraybosna, Piriştine, Üsküb ile Sovyetler Birliği’nin Moskova, Leningrad (Petersburg) ve Bakü gibi şehirlerinde konferanslar verdi; seminerlere katıldı. Prof. Valter Audreus ile çalışmalar yapmak üzere, 3 Eylül 1986 târihinde Fulbright bursuyla ABD’ye gitti. Bir sene kaldığı bu müddet içinde Washington Üniversitesinde Dîvân Edebiyatı metinlerinin kompütüre uygulanması için çalışmalar yaptı. 1987 yılında yurda döndü. 11 Temmuz 1987 târihinde, Balıkesir-İzmir yolunda geçirdiği bir trafik kazasında vefat etti.

Prof. Dr. Mehmed Çavuşoğlu sâhası ile ilgili pekçok makale ve eser neşretti. Aynı zamanda şâirdi. Şiirlerinde hayâtı, köyü, mühim yer tutar. O, daha çok özlediği bir hayâtı yakalamaya çalışır ve bunu bir gerçekmiş gibi anlatır. Az çok Tanpınar tesiri görülür. Vezin olarak; serbest, hece ve aruz’u kullanır. Şâirliği tabiatında çocukluk yıllarından beri vardır. Dili en iyi şekilde kullanmıştır. Aldığı tahsil ile birlikte şiirine bir genişlik ve güzellik gelmiştir. O daha çok ebced hesâbı ile düşürdüğü târihleriyle tanınmıştır. Çoğu divan olmak üzere klâsik edebiyatımızla ilgili eserler yayınlamıştır. Makâleleri ile birlikte araştırma ve yayınlarının sayısı elliye yaklaşır. Ayrıca baskıya hazırladığı eserler de bulunmaktadır. Bir rubâîsi,

Her insanın ömründe bu günler vardır,
Mâzîye yerinmeler, hüzünler vardır.
Bir öyle bahâr gelir ki değme gitsin;
Ardınca, nesillerce düğünler vardır.

Eserleri:

Necâti Bey Dîvânı’nın Tahlîli (Ankara, 1971), Necâti Bey Dîvânı’ndan Seçmeler (İst., 1973), Yahyâ Bey Dîvânı (İst., 1977), Amrî Dîvânı (İst. 1979), Vasfî Dîvanı (İst., 1980), Yusuf ve Zelîha (Yahya Bey, İst., 1979), Hayretî Dîvânı (İst, 1981), Dîvânlar Arasında (Ankara, 1981), Helâkî Dîvanı (İst., 1982), Yahya Bey ve Dîvân’ından Örnekler (Ankara, 1983), Hayâlî Bey ve Dîvân’ından Seçmeler (Ankara, 1987); çeşitli makale ve ansiklopedi maddeleri.