29 Mart 1883 tarihinde Çorlu'da doğdu. Çiftçilikle uğraşan ailesinin maddi sıkıntıları nedeniyle hiçbir mektepten mezun olamadı. 1906'da intisap ettiği İttihat ve Terakki'de 1908'de müfettiş oldu, çok genç yaşlarda gizli politika işleriyle uğraşmaya, gizli kurumlara girip çıkmaya başlayan Memduh Şevket, Farsça, Fransızca ve Rusça da öğrenerek kendi kendisini yetiştirdi. İttihat ve Terakki Fırkası'nda Kara Kemal'in siyasi cephe yardımcılığını üstlendi, Mütarekede İtalya'ya kaçtı, İzmir'in işgalinde geri döndü. 1919'da Ali İhsan Bey'le birlikte Mesleki Temsil Programını hazırladı ve bu görüşü Halk ve Meslek dergilerinde de işleyerek Cumhuriyet dönemine taşıdı. Milli Mücadele'de Mustafa Kemal'e intisap eden, Memduh Şevket, 1920'de Azerbaycan Cumhuriyeti nezdinde Hükümet temsilcisi olarak görevlendirildi, 1924 yılında Rusların Azerbaycan Cumhuriyetini lağvetmeleri üzerine İstanbul'a döndü, 1925'te Tahran elçiliğine atanıncaya kadar Galatasaray ve Kabataş Liselerinde tarih, coğrafya öğretmenliği yaparak geçimini sağlamaya çalıştı. 1925'de, Mesleki temsil görüşünü benimseyen eski arkadaşlarıyla birlikte Meslek gazetesini çıkardı, siyasi rakiplerini tasviye için İzmir Suikastini plânlayanlarca, bu işten zarar görmemesi için elçilikle yurt dışına gönderildi (1926). 1930'da Elazığ'dan milletvekili yapılan Memduh Şevket Esendal, 1933 yılında memur-milletvekili olarak Kabil, ardından Moskova Büyükelçiliğiyle görevlendirildi. 1941 yılında Bilecik milletvekili olarak yeniden Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne döndü. Bir yıl sonra da 1945 yılına kadar sürdüreceği Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği'ne getirilen Memduh Şevket, II. Dünya Savaşı'nın başlangıcında Almanya'nın yanında yer alan Turancıları desteklerken, 1945'in başında Japonya ile ilişkilerin kesilmesi, Almanya ile Japonya'ya savaş ilanı konularında Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne verilen önergelere imza koydu. 1945'de CHP Genel Sekreterliğinden ayrılan Memduh Şevket, 1947'de Peker'e kırmızı oy veren 35. kişi olarak, CHP'nin 7. Kurultayında liberal politikacılar kuşağının partide öne çıkmasına katkıda bulundu. Son yıllarında aktif siyaseti bırakarak, eski öykülerini derleyip yayımlayan ve yeni öyküler yazan Memduh Şevket 16 Mayıs 1952 tarihinde Ankara'da öldü.

ESERLERİ:

Hikaye:

Hikayeler (Birinci kitap 1946 - İkinci Kitap 1946. Bu kitaplar Otlakçı ve Mendil Altında adlarıyla Dost yayımlarınca yeniden basıldı 1958), Temiz Sevgiler (1965), Ev Ona Yakıştı (1972).

Roman:

Miras (1925 - Mustafa Memduh adıyla Meslek gazatesinde 38 tefrika), Ayaşlı ve Kiracıları (1934), Vassaf Bey (1938).

- - - - - - - -

Farklı bir kaynaktan derlenen biyografisi:

Hikayeci, romancı, siyaset adamı Memduh Şevket Bey 1883 yılında Çorlu'da doğdu. Düzenli bir eğitim görmedi. 1906'da gizli İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne girerek siyasete atıldı. 1908'de İttihat ve Terakki'nin İstanbul teftiş kurulunda görev aldı. Üretime katkısı olan toplulukların, yurt yönetiminde de payı olması gerektiğini düşünüyordu.

Türk-İslam dünyasındaki meslek kuruluşları olan Fütevvet örgütünün canlandırılmasını, milletvekillerini illerin değil, eski loncaların bir devamı olarak kurulacak olan Esnaf Odaları'nın seçmesi gerektiğini savundu. Mesleki temsil adı verilen bu esasa dayanılarak kurulmuş olan Esnaf Odaları'nın yönetiminde görev aldı. Kurtuluş Savaşı'nda Anadolu'ya geçti. Bakü'de ortaelçi (1920-1924), Tahran (1925-1930) ve Kabil'de (1932-1938) elçi olarak bulundu. Elazığ (1930-1932) ve Bilecik (1938-1950) milletvekili olarak T.B.M.M.'de görev aldı. C.H.P.'de genel sekreter olarak çalıştı.

1912'den başlayarak dergi ve gazetelerde takma adlarla (Mustafa Memduh, Mustafa Yalınkat, M. Oğucuk, İstemenoğlu, M.Ş. ve M.Ş.E. kısaltmaları) hikayeler yayımladı. Bunlarda genellikle taşra yaşantısını yansıtıyor, başkalarından hiç farkı olmayan insanların başından geçen günlük olayları basit çizgilerle canlandırıyordu. 1925'te eski İttihatçı arkadaşlarının çıkardığı Meslek dergisinde, 35 hikayesi yayımlandı. Uzun bir aralıktan sonra Sanat ve Edebiyat gazetesi (1947) dergilerinde yeni hikayeleri çıktı.

1934 yılında yayımlanmış Ayaşlı ve Kiracıları adlı romanı da ancak bu son dönemde ilgi topladı ve ün kazandı. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki Ankara'nın görgülü görgüsüz çeşitli çevrelere bağlı insanlarının, oda oda kiraya verilen bir evdeki yaşantılarıyla birlikte, dedikodular, kumar partileri, türlü çıkar hesapları, mal-mülk kaygılarını gösteren bu romanda, Hikayeler I, II (1946) adlı kitaplarıyla bunların sonuna eklediği hikayelerinden, derlediği Temiz sevgiler (1965), Ev ona yakıştı (1971) adlı eserlerinde, yurdun dört bir köşesinde tanımak imkanını bulunduğu Türk insanının psikolojisini canlandırdı.