Alm. Leiter (f); Treppe (f), Fr. Echelle (f); escalier (m), İng. Ladder; steps; stairs. İki farklı seviyeyi birleştiren basamak serisi. Farsça “merdübân” kelimesinden gelir. Merdivenler, binâların içinde kullanıldığı gibi, bahçelerdeki farklı seviyeler ve şehir içinde değişik yükseklikte bulunan cadde ve meydanlar arasında bağlantıyı da sağlar.

Merdiven basamağının ayak basılan düz kısmına “basamak genişliği”, iki basamak genişliğini birleştiren dik kısmına ise “rıht” denir. Rahat bir çıkış için; 2 x rıht yüksekliği + basamak genişliği= 64 cm formülüne uymaya çalışılır. Genellikle yirmi birden fazla basamak ardarda konulmaz. Araya bir sahanlık ilâvesinden sonra basamaklara devam edilir. Merdivenin boşta kalan tarafına korkuluk bunun üzerine de elle tutunmak için küpeşte yerleştirilir. Suyun yanlara taşmaması için de merdivenin iki tarafına, limonluk denilen bir yükseklik yapılmalıdır. Merdivenin kapladığı hacme merdiven kovası denir. Merdivenin eğimi, genellikle 8° ile 48° arasında değişir. Eğim arttıkça, rıht yüksekliği artar, basamak genişliği daralır.

Merdivenler düz veya dönerli olurlar. Düz merdivenlerde rıhtlar birbirine paralel, basamak genişlikleri eşittir. Dönerli merdivenlerde ise rıhtların paralelliği ve basamak genişliklerinin dikdörtgen şekli kaybolur.

Merdivenler ayrıca sâbit ve taşınabilir diye de sınıflandırılabilir. Taşınabilir (seyyar) merdivenlerin de katlanabilir, çengelli, ip, itfaiye, sürgülü basamaklı gibi birçok çeşitleri bulunmaktadır.

Pekçok kişinin geçtiği ve devamlı kullanılan yerlerde yürüyen merdiven kullanılabilir. Metro, yeraltı çarşısı, büyük mağaza gibi yerlerde rastlanan yürüyen merdivenlerde, yürüyerek çıkmaya ihtiyaç yoktur. İlk basamağa ayak basan bir kimse, merdivenin sonuna kadar çıkar ve bir adımla meridvenden sonraki düzlüğe geçer. Bu cins merdivenlerde hareket, elektrik motorları ile sağlanır.