Alm. Marmor (m), Fr. Marbre (m), İng. Marble. Kalsiyum karbonat ihtivâ eden kristal kaya. Mermere kıymet kazandıran özelliği mîmârî yapılara güzellik kazandıracak şekilde kullanılmasıdır. Mermer, parlatıldığı zaman çok süslü görüntüler verir.

Kireçtaşı ve benzerlerinin yüksek ısı ve basınç altında yeniden kristal yapısının değişmesi ile mermer meydana gelir. Mermer, % 56 kalsiyum oksit (CaO) ve % 44 karbondioksit (CO2) ihtivâ eder. Mermerin çeşitli renkler alması az miktarda demir veya diğer metal oksitlerin, bileşimde yer almasındandır. Mermere renk veren mineraller arasında talk, mika, grafit, demir oksitler, pirit ve kuartz sayılabilir.

Silikat mineralleri bol miktarda mevcut olduğunda mermerler birçok değişik renkler alırlar. Meselâ piroksenler ve amfiboller yeşil; grena ve vezüviyanit kahverengi; epidot, kontrodit ve sfen sarı rengi kazandırırlar. Siyah ve gri mermerler ince grafit tabakalarının mevcudiyeti ile teşekkül eder.

Oniks mermerleri büyük mikyasta silisyum dioksitten teşekkül etmiş kalsendondur. Su çözeltilerinden çökelerek teşekkül ettikleri için eskiden bunlara su mermeri denirdi.

İlim adamlarına göre mermer, paleozoik jeolojik zamanda meydana gelmiştir. Mermer yer kabuğunda bazen kilometrelerce derinlere kadar uzanabilir. Karalarda bol miktarda bulunur. Fransa, İtalya, Belçika, İspanya mermer yönünden zengindir. Uruguay renkli mermerleri ile meşhurdur. En kaliteli mermerler Hindistan, Afrika ve Amerika’nın Vermont bölgesinde çıkarılmaktadır.

Mermerin topraktan çıkarılması, teknik imkânlarla arttırılmaktadır. Delme ve kesme makinaları, kaldırma ve taşıma araçları ile kabaca topraktan çıkarılan mermer taşları sonra atölyelerde özel testerelerle, planyalarla, tornalarla işlenir. İnce sanat işleri el ile yapılır.

Mermerler esas olarak yapılarda, iç dekorasyonda, heykelcilikte, masa-sehpa üstünde ve çeşitli süs eşyâlarının yapımında kullanılır. Günümüzde mermer küvet, lavabo, mutfak tezgâhı gibi mermer mâmulü binâ aksesuarları gittikçe yaygınlaşmaktadır. Mermerin sert yapısı merdiven ve zemin döşemelerindeki kullanımını da arttırmaktadır. Heylekcilikte ise mermerin ışığı iletme özelliği ehemmiyet taşır. Açıkta kullanılan mermerin yarıksız olması gerekir. Aksi taktirde mermere sızan su hem renginin bozulmasına hem de ilerde dağılmasına sebebiyet verir. Mermer îmâlatında artan kırık parçalar da yol, sun’î taş, dolgu maddesi olarak kullanılır.

Yapılan hesap ve tahminlere göre, dünyâda yıllık mermer üretimi 550.000 ilâ 650.000 m3 civârındadır (1993).

Dünyâda belli başlı mermer üreten ülkeler: İtalya, ABD, Fransa, Portekiz, Batı Almanya, Türkiye, Belçika, İsviçre, Yugoslavya, Yunanistan, Avusturya ve İspanya’dır. Bu ülkelerin içerisinde en güzel mermer İtalya’da çıkmaktadır. İtalya’daki Carrara ocağından çıkan kar gibi beyaz mermerler, dünyâca meşhurdur. Diğer dünyâ ülkelerinin mermer üretimi veya mermer üretimine katkıları yok denecek kadar azdır.

Türkiye’de bilinen belli başlı mermer yatakları: Marmara Adası, Ankara, Afyon-İscehisar, Sivrihisar, Haymana, Sakarya-Harmantepe ve Akyazı, Dokurcum, Yalova, Bandırma-Kayacık, Muğla-Hamursuztaşı, Akhisar, Kırşehir-Temirli, Maraş, Göksun, Bursa-Orhaneli, Gebze, Kutluca, Hotan, İskenderun, Yayladağ, Konya-Bozkır, Milas-Güllük ve Adana-Toroslar.

Yapılan tetkiklere göre yurdumuzda en büyük mermer rezervleri Afyon (yaklaşık 276 milyon m3) ve Marmara (yaklaşık 400 milyon m3) mermer yataklarındadır.