Çok küçük cisimleri büyüterek gösteren aygıt. Mikroskoplar, bilimsel araştırmalarda yaygın olarak kullanılır. Mikroskoplar, optik, elektron, akustik ve tarayıcı tünelleme mikroskopları şeklinde dört temel sınıfta toplanır. Mikroskopların, kullanım alanlarına göre birçok özel çeşitleri vardır. Modern araştırma lâboratuvarlarının vazgeçilmez bir parçasıdır.

Optik mikroskop: Çok küçük cisimlerin görüntülerinin, bir mercek ya da ayna sistemiyle yansıtılması, kırılması ya da kırınıma uğrayan ışık dalgalarıyla yeniden oluşturulmasına dayananan mikroskop. İlk mikroskop bir optik mikroskoptu. Optik mikroskoplarda merceklerin odak uzaklıkları sabittir. Odaklama yapabilmek için incelenen cisim objektife yaklaştırılıp uzaklaştırılır. En yaygın olarak kullanılan optik mikroskoplar; yalın mikroskop (büyüteç) ve bileşik mikroskoplardır.

Elektron mikroskobu: Işık ışınları yerine elektron demeti kullanarak çok yüksek ayırma gücü sağlayan mikroskop. Elektron mikroskoplarında elektrostatik ya da manyetik mercek kullanılır. Bu merceklerin odak uzaklıkları değişkendir ve kolaylıkla ayarlanabilir olduğundan, mercekler arasındaki uzaklıkla cismin merceğe olan uzaklığı sabit tutulur. Elektronlar, hava içinde hava molekülleriyle çarpışmadan ötürü yol alamadıklarından, elektronların geçtiği yoldaki havanın boşaltılması gerekir. Bu nedenle elektron mikroskoplarıyla canlı örnekler incelenemez. Yüksek gerilimli mikroskoplar ve alan etkili mikroskoplar, elektron mikroskoplarındandır.

Akustik mikroskop: Görüntü elde edebilmek için ses dalgalarını kullanan mikroskop. Akustik mikroskoplar, insanın işitme sınırının üzerinde kalan yüksek frekanslı ses dalgalarıyla görünür ışığın dalga boylarının birbirine benzemesi gerçeğinden hareket edilerek geliştirildi. Ses dalgaları saydam olmayan malzemelere de işleyebildiğinden optik mikroskoplarla incelenemeyen birçok cismin yüzeyleri gibi iç yapıları da akustik miroskoplarda görüntülenebilmektedir. Bu nedenle akustik mikroskoplar, özellikle malzemelerdeki kusurları ortaya çıkarmak amacıyla kullanılır. Kullanılan ses dalgalarının dalga boyları amaca bağlı olarak belirlenir.

Tarayıcı tünelleme mikroskobu: İncelenecek cismin yüzeyiyle mikroskop sondası arasında oluşan elektrik değişimlerinin ölçülmesi esasına göre çalışır. İncelenen cismin yüzeyinin tarayıcı tünelleme mikroskobuyla oluşturulan görüntüsü, tek tek atomların görülmesine olanak verecek çözünürlüktedir.