Alm. Monilia (f), Fr. Candidose (f), İng. Candidosis. Candida türü mantarlar tarafından yapılan, insan vücudunda çok çeşitli yerlere yerleşebilen bir mantar hastalığı. Hastalık yapan çeşitli candida türleri içinde en çok rastlanılanı, Candida Albicans’tır. Mantar, yerleştiği vücut bölgesine göre değişen iltihabî belirtilere sebep olur.

İltihabın başlangıcında, epitelde şişme meydana gelir. Bunu, epitel hücreleri arasında mantar sporcuklarının toplanması ve mantar misellerinin (dallanmış şekillerinin) ortaya çıkması takip eder. İlerleyen zamanla birlikte yaralar belirir ve iltihap giderek derinleşir.

Moniliyazis, hayâtın ilk aylarından beri insanın karşılaşabildiği bir enfeksiyondur. Süt çocuklarında rastlanan şekline pamukçuk denir ve ağızda beyaz lekelere sebep olur. Bu lekemsi zarlar kolayca kalkar ve altlarının kırmızı olduğu görülür. Yine küçük çocuklarda ve daha büyük yaşlarda görülen bir şekli de dudak köşelerine yerleşir ve yalama (perlèche) adını alır. Özellikle yaşlı ve şeker hastası kadınların edep yerlerinde yerleşen moniliyazis, kaşıntı ve akıntıyla çok rahatsız edici bir hastalıktır.

Deri moniliyazisi birkaç şekildedir. Deri kıvrımlarında, tırnaklarda ve saçlı deride yerleşebildiği gibi nâdir vakalarda mantar, bütün deriyi hastalandırabilir. Yaptığı bozukluk kızarık bir lekeden su toplamış şekillere ve akıntılı sivilcelere kadar değişir.

Moniliyazis, bunlardan başka fazla sık olmamak şartıyla vücudun diğer sistemlerini de tutabilir. Solunum sisteminde bronşit ve zatürrelere, bâzan zatülcenpe (akciğer zarı iltihabı), sindirim sisteminde daha çok ishallere sebep olur. İdrar yollarında ve böbrekte iltihap, özellikle mesane iltihabı yapabilir, ancak bunlar çok nâdirdir ve daha çok ağır antibiyotik tedâvilerinden sonra görülür. Candidalar bundan başka kalbe yerleşip endokard denilen iç zarı iltihaplandırabilirler. Bu, daha çok kalp kapaklarını döşeyen zarda rastlanan bir olaydır.

Moniliyazisin tedâvisi, günümüzde etkili mantar ilâçları sâyesinde kesin, fakat sabır isteyen bir iştir. Clotrimazole (canesten) ve nystatin (mycostatin) gibi ilâçlar hekim kontrolünde uygulanır. Tedâvi sonucu çoğu zaman yüz güldürücüdür. Sistem moniliyazislerinde, ağızdan alınan antimantar ilâçlar kullanılır.