Rusya Federasyonu’nun başşehri. Rusya’nın batı kesiminde yer alır. Dış sınırlarını kabaca Moskova Çevreyolu’nun çizdiği yaklaşık 1000 km2lik bir alanı kaplar. Siyâsal konumuyla târih boyunca önemli bir rol oynayan Moskova halen ülkenin en büyük şehri ve önde gelen sanâyi, kültür, bilim ve eğitim merkezidir. Nüfûsu 9 milyon civârındadır.

Avrupa Rusyası’ndaki geniş ovanın ortasında yer alan Moskova, Volga’ya dökülen Oka’nın bir kolu olan Moskova Irmağının geçtiği sığ bir vâdide kuruludur.

Moskova’da Atlas Okyanusundan gelen ılıman batı rüzgârlarının bir ölçüde yumuşattığı bir kara iklimi hâkimdir. Kışlar uzun ve soğuk, yazlar ise kısa ve serin geçer. Ocak ve Temmuz ortalama sıcaklıkları sırasıyla -10 ilâ 18°C dir.

Ülkenin en gelişmiş ve en yoğun nüfuslu kesimini meydana getiren Merkezî Ekonomik Bölgenin merkezi olarak sanâyide birinci sırada yer alır. Başşehir olarak taşıdığı idârî öneme rağmen, şehrin hizmet sektörünün istihdam içindeki payı oldukça düşüktür. Toplam işgücünün yarıdan fazlasını genellikle dokuma ve gıdâ sanâyilerinde çalışan kadınlar meydana getirir.

Şehrin önde gelen sanâyi dalları metal işleme ve makine yapımıdır. Diğer önemli sanâyi ürünleri arasında dokuma ve giyim eşyâsı, kimyevî maddeler, gıdâ, ayakkabı ve ağaç işleri sayılabilir.

Şehiriçi ulaşım metro, otobüs, tramvay ve troleybüs gibi toplu taşıma araçlarına dayanır. Banliyölere ulaşımı Moskova Küçük Çevre Demiryolu ile Moskova Metropoliten Alanı Çevre Demiryolu sağlar.

Çok sayıda eğitim kurumu toplanmıştır. En önde gelen yüksek öğretim kurumu Moskova Devlet Üniversitesidir. Şehirde ayrıca belirli sahalarda uzmanlaşmış birçok eğitim kurumu da vardır. Bunların en tanınmışları Moskova Tmiryazev Tarım Akademisiyle Çaykovski Devlet Konservatuvarıdır.

Moskova adının geçtiği ilk târihî kayıt 1147’den kalmadır. Bugün Kremlin’in bulunduğu yerde 1156’da savunmaya yönelik ilk toprak ve ahşap tahkimatın inşâ edilmesinden sonra Vladimir-Suzdal Prensliğinin en önemli şehirleri arasına giren Moskova, büyük Moğol istilâsı (1236-1240) sırasında yakıldı. Rus Ortodoks Kilisesi metropoliti 1326’da merkezini Vladimir’den Moskova’ya taşıdı. Moskova büyük prensleri zamanla çevredeki Rus prensliklerini de kendilerine bağladılar.

Moskova 15. yüzyılın ikinci yarısında, birleşik bir Rus Devletinin kurulması döneminde tartışmasız siyâsal merkez durumuna geldi.

1712’de I. Petro’nun başşehri Petersburg’a taşımasının Moskova üzerindeki olumsuz etkisi fazla sürmedi. Napoleon’un 1812’deki Rusya Seferi sırasında şehir Fransız kuvvetlerinin işgâline girdi ve binâların üçte ikisinden fazlası harap oldu. Savaştan sonra şehir yeniden îmâr edildi. 1917’de Şubat Devrimiyle birlikte şehirde işçi ve asker sovyetleri kuruldu. Ekim Devriminde, kısa bir çarpışmanın ardından Moskova Bolşeviklerin denetimine girdi. Lenin 1918 Mart’ında Sovyet hükümetini Moskova’ya taşıdı. Moskova’nın başşehir oluşu 30 Aralık 1922’de resmen onaylandı.

Sovyet iktidarının pekişmesini tâkip eden yıllarda Moskova geniş çaplı yatırımlarla ülke sanâyisine öncülük etti. İkinci Dünyâ Savaşı sırasında Rusya’ya giren Alman kuvvetleri 1941 sonlarında Moskova’nın dış mahallerine kadar ilerledi. Savaş sonrasında şehrin onarımı kısa sürede tamamlandı.

1991’de Sovyetler Birliği dağılınca Moskova Rusya Federasyonu’nun başşehri oldu.