Kur’ân-ı kerîmi tefsir eden yüksek din âlimi. Tefsir, beyân etmek ve keşf etmek demektir; bildirmek ve açıklamaktır (Bkz. Tefsir). Kur’ân-ı kerîmin mânâsını anlayap, beyân eden, açıklayan din âlimine “müfessir” (tefsir âlimi) denir. Müfessir denilen din âlimi, Kur’ân-ı kerîmin tercümesini yapan, tefsir kitabı yazan demek değildir. Müfessir, kelâm-ı ilâhîden, murâd-ı ilâhîyi anlayandır. Yâni Allahü teâlânın sözünden, muradının maksadının ne demek olduğunu anlayıp açıklayandır.
Müfessir olabilmek için yirmi ana ilmi iyi öğrenmek lâzımdır. Bunların sekizi yüksek din ilimleridir ki, bunlar; tefsir, kelâm ve usûl-i kelâm, hadis, usûl-i hadis, fıkıh, usûl-i fıkıh, tasavvuf yâni ahlâk ilimleridir. Bu sekiz yüksek din bilgisini öğrenebilmek için lâzım olan âlet ilimleri on ikidir. Bunlar; sarf, iştikâk, nahv, kitâbet, iştikâk-ı kebîr, lügat, metn-i lügat, beyân, me’ânî, bedî’, belâgat ve inşâ ilimleridir. Din bilgileri, böylece yirmi olmaktadır. Bu ilimler, kolları ile beraber sekseni bulmaktadır.
Resûlullah efendimizin vefâtından sonra, Eshâb-ı kirâmın her biri, Kur’ân-ı kerîmin mânâsını kendilerinden sonrakilere anlatmışlar, açıklamışlardır. Eshâbın hepsi müfessirdir. Fakat Peygamberimizin amcası hazret-i Abbas’ın oğlu Abdullah, hazret-i Ebû Bekr, hazret-i Ömer, hazret-i Osman, hazret-i Ali, Übey bin Ka’b, Abdullah ibni Mes’ûd, Ebû Hüreyre, Abdullah bin Amr ibni Âs, Abdullah ibni Ömer, Abdullah ibni Zübeyr radıyallahü anhüm, Eshâbın tefsir konusunda önde gelenleridir.
Eshâb-ı kirâmın bildirdiği ve nakil yolu ile rivâyet edilerek nesilden nesile ulaşan tefsir bilgileri, hiç değiştirilmeden, bozulmadan müfessirler vâsıtasıyla zamanımıza kadar ulaşmıştır. Çeşitli İslâm ülkelerinde yetişen müfessirler sayılamayacak kadar çoktur. Bunların en meşhurlarından bazıları; İmâm-ı A’zam, İmâm-ı Şâfiî, İmâm-ı Mâlik ve İmâm-ı Ahmed bin Hanbel... gibi mezhep sâhipleri, İmâm-ı Gazâlî, İmâm-ı Süyûtî, Necmeddin Ömer-i Nesefî, Fahreddîn-i Râzî, Kâdı Beydâvî, Seyyid Şerîf Cürcânî, Osmanlı şeyhülislâmlarından Ahmed ibni Kemâl Paşa, Ebüssü’ûd Efendi, Senâullah-ı Dehlevî, Molla Hüsrev, Molla Gürânî gibi müfessirlerdir.
Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.