Alm. Abrechnung (f), 2. Buchführung (f), Fr. 1. Réglement (m) des comptes 2. Comptabilité (f), İng. 1. Examining (balancing) accounts 2. Accountancy (bookkeeping). Hesaplaşmak. Hesap işiyle uğraşmak. Hesap işi gören makam. Bir işletmenin belirli bir hesap dönemindeki ekonomik ve finansal olaylara ilişkin para ile ifâde edilebilen bilgilerin toplanması, sınıflandırılması, kaydedilmesi, özetlenmesi, yorumlanması ve ilgililere sunulması görevlerini ifa eden, ilmî ve teknik yönleri olan bir ilim dalıdır.

İşletme faaliyetleri, yalnız bir hesap dönemine âit değildir. Bu faaliyetlerin hep devam edeceği farz ve kabul edilir. Bağımsız dönem olarak, takvim yılı, özel hesap dönemi veya işletme maksatlarına göre tesbit edilen bir hesap dönemi kullanılmaktadır.

Ekonomik olayların muhâsebeleştirilmesi için, her şeyden önce bilgilerin düzenli bir şekilde kaydedilmesi mecburiyeti vardır. Kayıtların, defterlere geçirilen bilgilerin özelliklerine göre sınıflandırılması, kolay anlaşılmasını sağlamak maksadıyla tablolar hâline getirilmesi, faaliyet sonuçlarının ve işletmenin finansal durumunun ilgililere sunulması, muhasebenin temel fonksiyonlarını teşkil eder.

Yıl sonunda para ile ifade edilen bilgilerin özetlenmesi; Gelir Tablosu, Bilanço, Nakit Akım Tablosu, Dağıtılmamış Kârlar Tablosu gibi tablolarla sağlanır.

Özet bilgilerin yorumlanması ile işletmenin ekonomik gücünün iyi veya kötü hangi istikâmete doğru gitmekte olduğu hakkında bilgi ve kanaat elde edilir.

Yorumlanan özet bilgiler; işletme içinde bulunan idârecilere, ortaklara ve çalışanlara; işletme dışında devlete, kredi veren bankalara, ortak olmak isteyenlere ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlara sunularak, işletmenin gidişatı hakkında bilgi verilir.

Muhâsebenin sadece geçmiş hâdiselerle uğraştığı anlaşılmamalıdır. Zamânımızda bütçelerin bir mal yönetim aracı olarak kullanıldığı bir gerçektir. Bütçe, gelecekte -genel olarak bir yılda- yatırım ve işletme masrafları dikkate alınarak, gider ve gelir dengelerine göre hazırlanır. Bu bakımdan, işletmelerin muhâsebe servisleri, aynı zamanda bütçeleme faaliyetinin koordinasyonu ve yürütülmesiyle görevli bulunmakta, bütçelenmiş rakamlarla gerçekleşen rakamları mukayese ederek, faaliyetlerin ifasında mâlî bakımdan gâyeden ne derece sapma gösterdiğini tespit etmektedirler. Böylece, işletme yöneticileri, kararların verilmesinde tesirli olan mâliyet, hâsılat ve kârlılık hakkında bilgi sâhibi olmakta, işletmeye kredi vermiş veya verecek olan kişi, firma veya bankalar, verdikleri kredinin geri dönüp dönmeyeceği, gelecekte ödeme kabiliyetinin nasıl olacağı hususlarında endişelerini giderebilmektedirler.

Muhâsebe; kendi içinde iki ana gruba ayrılır: Genel muhâsebe (Finansal muhâsebe) ve Yönetim muhasebesi.

Genel muhâsebe: İşletmeyi etkileyen olay ve işlemlerin, para ile ölçülen sonuçlarını işletme dışındaki üçüncü kişilere bildirmeyi gâye edinen muhâsebe dalıdır. Bu muhâsebe dalında, milletlerarası düzeyde genel kabul görmüş muhâsebe prensip ve kâideleri geçerlidir. Zaman içerisinde çok az değişiklik gösterir.

Yönetim muhâsebesi: İşletme ve yöneticilerin, işletmeyi rasyonel biçimde yönetebilmek ve doğru karar almalarını sağlamak maksadıyla, kendilerinin ihtiyaç duydukları sayısal bilgileri sunma gâyesi güden muhâsebe dalıdır. Bu muhâsebe dalında yöneticilerin bilgi ihtiyaçları önem taşır, yönetim muhâsebesi bakımından bir işletmeden bir işletmeye önemli farklılıklar vardır. Yönetim muhâsebesi, ilmî, iktisâdî ve teknik şartlara uygun gelişme gösterir. Dinamik bir yapıya sâhiptir.