on birinci ve on ikinci yüzyıllarda yetişmiş hadis ve kelâm âlimlerinden. İsmi, Ömer bin Muhammed’dir. Künyesi, Ebû Hafs, lakabı Necmüddîn’dir. İran’ın Fâris vilâyetindeki Nesef kasabasında doğduğu için Nesefî diye meşhûr olmuştur. 1069 (H.461) senesinde doğdu. 1142 (H.537)de Semerkand’da vefât etti.

Nesefî Ömer, Hanefî mezhebinde imâm idi. Kelâm, tefsir, hadis, fıkıh, nahiv âlimi olup, hâfız idi. Fıkıh ilmini Sadr-ül-İslâm Ebû Yüsr MuhammedPezdevî’den, diğer ilimleri ise, zamânının diğer âlimlerinden öğrendi. İlminin çokluğu ve cinlere de fetvâ vermesinden dolayı kendisine “Müftiyüs-Sekaleyn” ünvânı verildi. Zekâsı ve hâfızası çok kuvvetliydi. Kendisinden oğlu Mecd-i Nesefî ve Ebü’l-Leys Ahmed fıkıh ilmini öğrendi. Ebû Bekr Ahmed Belhî, Burhâneddîn Mergınânî de Nesefî Ömer’den ilim tahsil ettiler. Nesefî Ömer, insanların iki cihânda kurtuluşa kavuşması için çalıştı. Yüze yakın eser yazdı.

Buyurdu ki:

Kur’ân-ı kerîm’i kendi aklı ve görüşleriyle bozuk tefsir edenler beş türlüdür.

1. Tefsir için lâzım olan bilgileri bilmeyen câhiller,

2. Müteşâbih âyetleri tefsir edenler,

3. Sapık fırkalardakilerin ve dinde reformcuların, bozuk düşünce ve isteklerine uygun tefsir yapanlar,

4. Delîl ve Senedle iyi anlamadan tefsir yapanlar,

5. Nefse ve şeytana uyarak yanlış tefsir yapanlardır.

Eserleri:

En meşhurları şunlardır: 1) Akâid-i Nesefî; Ehl-i sünnet îtikâdını anlatan bir eserdir. 2) Zâhire, 3) Tefsîr-i Teysîr, 4) Erbaîn-i Selmânî, 5) Târih-i Buhâra, 6) Kitâb-ül-Meşârî, 7) Kitâb-ül-Kand fî Ulemâ-i Semerkand.