DEVLETİN ADI Nikaragua

BAŞŞEHRİ Managua

NÜFÛSU 4.131.000

YÜZÖLÇÜMÜ 130.000 km2

RESMÎ DİLİ İspanyolca

DÎNİ Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ Cordoba

Kuzeyde Honduras, batıda Karayip Denizi, güneyde Kostarika ve doğuda Pasifik Okyanusu ile çevrili olan Nikaragua, 10° 43’ ve 15° kuzey enlemleriyle 83° 09’ ve 87° 41’ batı boylamları arasında yer alır. Nikaragua Orta Amerika’nın yüzölçümü en büyük, nüfus yoğunluğu en düşük olan ülkesidir.

Târihi

1502 yılında Nikaragua kıyıları Colombus tarafından keşfedildiğinde ülke nüfûsunu Miskitolar gibi birçok yerli kabile meydana getiriyordu. 1523’de bir İspanyol kaptanı Garanada ve Léon’de yerleşme merkezleri kurdu. On yedi ve on sekizinci yüzyıllarda İspanyollar Nikaragua’nın büyük bölümünü sömürge hâline getirdiler.

Nikaragua 1821’de İspanya’dan bağımsızlığını kazandıktan sonra, kısa bir süre Meksika ile daha sonra Orta Amerika Birleşik Eyâletleri ile birleşti. Nihâyet 1838’de bağımsız ayrı bir cumhûriyet oldu. Bundan sonra, liberaller ve muhâfazakârlar ülkede idâreyi ele geçirmek için birbirleriyle mücâdele ettiler. Amerika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri, yirminci yüzyıl başlarında son olarak 1926 ve 1933 yılları arasında olmak üzere defâlarca ülkeyi işgâl etti.

Yapılan seçimler sonunda, 1 Ocak 1937’de Anastasia Somoza iktidârı ele geçirince, 42 yıl devam eden Somoza âilesinin diktatörlüğü başlamış oldu.

Aralık 1972’de Managuada vukû bulan zelzele, Somoza âilesi diktatörlüğünün yıkılmasına başlangıç teşkil etti. Somozalar zelzele için verilmiş olan milyonlarca dolarlık yardımı kendi özel maksatları için kullandılar. Bütün kamuoyu aleyhlerine döndü. Ayrıca Sandinista Millî Kurtuluş Cephesi devlet için önemli bir tehlike arz ediyordu. 1978’de rejim kuvvetlerindeki bölünme hızlandı. Aynı yılın başlarında da Prensa Gazetesi’nin rejimin ateşli muhâlifi olan başyazarı öldürülünce, olay Somoza rejimine mal edildi. Bu olay ülke çapında genel bir grev ve lokavta sebep oldu. Sandinistalar birçok hükümet görevlisini rehin alarak, Somoza’yı, tutuklanan gerillaları serbest bırakmaya zorladı. 1978 Ağustos ve Eylülünde, rejime karşı yapılan hareket başarısızlıkla sonuçlandı. 1979 Haziranında solcu Sandinista gerillaları rejime karşı son askerî harekâtı başlattılar. Kostarikada sürgünde bir hükümet kurdular. Somoza 19 Temmuz 1979’da kaçınca, marksist Sandinista gerillaları ülkede yönetimi ele geçirdiler. On bir yıl ülkeyi yöneten marksist Sandinista lideri Daniel Ortega 25 Şubat 1990’da yapılan seçimlerde yenilgiye uğradı. On dört partinin meydana getirdiği Millî Muhâlefet Birliği(UNO) Millî Meclisteki 92 sandalyeden 51’ini kazandı ve Videta Barrioi de Chamorro başkan oldu.

Fizikî Yapı

130.000 km2lik yüzölçüme sâhip olan Nikaragua, üç farklı bölgeye ayrılır. Batıda Pasifik alçak arâziler bölgesi, orta kesimde And Dağlarının kuzey-güney istikâmetindeki sıradağlarla birleştiği yerlerdeki yüksek arâziler ve doğuda Mosquito kıyısı adı verilen Karayib alçak arâziler bölgesi. Batıda Pasifik kıyısında, deniz seviyesinden yüksekliği 37 metre olan ve yaklaşık 61 km uzunluğunda ve 26 km genişliğinde Managuva Gölü yer alır. Bu göl Tipitipa Nehriyle ülkenin en büyük gölü olan Nikaragua Gölüne irtibatlanır. Nikaragua Gölü deniz seviyesinden 32 metre yüksek olup, 160 km uzunluğunda ve 72 km genişliğindedir. Bu göl, Karayib Denizine dökülen ve Kostarika ile sınırın büyük kısmını teşkil eden San Juan Nehrini besler.

Pasifik kıyı bölgesinin doğusunda, Orta Amerika Dağlarının kuzeyden güneye uzanan iki sıradağı yer alır. Bu sıradağlar bir yayla ile birbirlerinden ayrılmıştır. Burası ülkenin en büyük bölgesidir. Batıdaki dağ zincirinin kenarında, 20’den fazlası arasıra püsküren volkanik tepeler bulunur.

Nikaragua’da zelzele de çok olur. Bâzan bu yer sarsıntıları büyük zararlara yol açmaktadır. 1931’de başşehir hemen hemen tamâmen tahrip olmuştur. 1972’de vukû bulan başka bir zelzelede başşehir dümdüz hâle gelmiştir. Dağların ve yaylanın doğusunda Karayib Kıyı Ovası uzanır. Burada ilk oturan Miskito yerlileri sebebiyle, bu kıyı Mosquito (Miskito) kıyısı olarak bilinir.

İklim

Nikaragua tropikal bölgede yer alır. Ülkenin büyük bölümünde sıcak ve nemli bir iklim hâkimdir. Alçak arâzilerde çok yüksek sıcaklıklar vukû bulur. Bununla berâber doğudan esen alizeler buralarda iklimi bir miktar mûtedil (ılıman) hâle getirmektedir.

Tepelerde ve dağlarda da iklim mûtedildir. Atlantik kıyıları, Pasifik kıyılarına nazaran daha çok yağış alır. Pasifik kıyısında yıllık ortalama yağış miktarı 3810 mm, Atlantik kıyısında ise yılda ancak 1140 mm yağış alan Managua hâriç 2030 milimetredir. Sene, biri kurak, diğeri yağışlı olmak üzere iki mevsime ayrılır. Managua’da sıcaklık ortalaması, aralıkta 27°C, mayıs ve haziranda 30°C arasında değişir.

Tabiî Kaynakları

130.000 km2lik yüzölçüme sâhip olan Nikaragua arâzisinin yaklaşık 62.400 km2si kereste ormanı ile kaplıdır. 50 çeşide yakın ağaç vardır. Bunların en önemlileri çam, meşe, mahun ve sedirdir. Ülkenin vahşî hayvanları puma, jaguar, geyik, maymun ve timsahlardır. Ülkenin en başta gelen yeraltı kaynakları altın, gümüş ve bakırdır.

Nüfus ve Sosyal Hayat

4.131.000 kişilik Nikaragua nüfûsunun % 40’ı şehirlerde, kalanı köylerde yaşamaktadır. Ülkenin en büyük şehri başşehir Managua olup, nüfûsu 1.026.000’dir. Diğer önemli şehirler Leon, Granada ve Chiandega’dır. Nikaragua nüfûsunun büyük çoğunluğunu, Avrupalılarla Amerikalı yerlilerin karışımından meydana gelen melezler teşkil eder. Bununla berâber Karayib kıyısında ülkenin kalan nüfusundan oldukça farklı olan iki grup yaşamaktadır. Bunlar, hâlâ geniş ölçüde kabileler hâlinde yaşayan Mosquito (Miskito) yerlileri ve 19. yüzyılda ülkenin bu kısmına İngilizler tarafından Afrika’dan köle olarak getirilen Jamaikalıların soyundan gelenlerdir. Bunlar diğer Nikaragualılardan ekonomik ve kültürel bakımdan büyük ölçüde ayrı kalmıştır.

Nikaragualıların büyük çoğunluğu resmî olarak Roma katoliğidir. Karayib kıyısındaki Blufields bölgesinde Jamaikalıların soyundan gelen 70.000 kadar protestan vardır. Ülkede okuma yazma oranı % 70’tir ve her bin kişiye 13 öğretmen düşmektedir. 1979’da başa geçen ihtilal hükümeti dış ülkeler de dâhil olmak üzere, nüfûsun birçok sektöründen öğretmen temin etmiştir. Diğer ülkelerden getirtilen öğretmenlerin çoğu Küba’dandır. Yüksek tahsil Managua’da ve Leeon’da kolları olan devlet üniversitesinde veManagua’daki Orta Amerika Katolik Üniversitesinde yapılmaktadır. Ayrıca üç yüksek teknik okul vardır.

Ekonomi

1978-1979’daki iç savaş sanâyi merkezlerini yıkmış ve tarımı ciddî şekilde kötü duruma sokmuştur. İhtilâl hükümeti tarafından girişilen zora başvuran reformların bir netîcesi olarak ekonomi daha da düzensiz hâle gelmiştir. İhtilalden beri birçok ülkeden alınan yardım geniş ölçüde ekonominin geliştirilmesinden ziyade ülkenin yeniden inşasına ayrılmaktadır. Çalışan nüfûsun % 47,9’u tarımla, % 15’i îmâlât, inşâat, mâdencilik gibi işler ve % 35’i çeşitli hizmetlerde, ulaştırma ve ticâretle uğraşmaktadır. Tarım ve hayvancılık Nikaragua ekonomisinin en büyük bölümünü meydana getirmektedir. Pamuk, kahve, et, kimyevî ürünler ve şeker başlıca ihraç mallarıdır. Ekilen toprakların yarıdan fazlası pamuk ve pirince ayrılmıştır. Kalan topraklarda kahve, şeker kamışı, tahıl, süpürge darısı ve fasulye ekilmektedir.

Îmâlât sanâyiinin ana dalları, şeker sanâyi, yemeklik yağ üretimi, plastik sanâyi, deri sanâyi, tekstil sanâyi, kimyâsal ürünler, çimento sanâyi, meşrubat ve alkollü içkiler, et ve süt mâmulleri, kontraplak sanâyiidir. Nikaragua’da başlıca altın ile gümüş ve bakır mâdenleri işletilmekte ve bunların çoğu ihraç edilmektedir. Nikaragua en çok ABD, Venezuela, Almanya, Japonya, Kostarika ve Guatemala ile ticâret yapmaktadır. Başlıca ithal malları, makina ve arabalar, kimyâ malzemeleri, ham petrol ve gıdâ maddeleridir.

Ülkede ulaşım demir, kara ve hava yollarıyla sağlanır. Demiryollarının uzunluğu 300 km, karayollarının uzunluğu ise 14.997 km olup, bunun ancak % 10’u asfalttır. Ülkede bir tâne uluslararası havaalanı vardır.