(1281 Söğüt - 1359 Bursa) Osmanlı padişahı. Babası Osman Beyin ölümünden sonra, 1326 yılında Osmanlı Beyliği'nin başına geçen Orhan Bey, Rumeli ve Anadolu'da giriştiği fetihlerle beyliğin sınırlarını genişletti. Osmanlı Devleti'nin ilk kurumlarını oluşturdu.

Osmanlı Devleti'nin ikinci padişahı olan Orhan Beyin gençlik ve çocukluğuna ilişkin fazla bilgi bulunmamaktadır. 1298 yılında Bilecik ve Yarhisar fetihlerine katılan Orhan Bey, Yarhisar tekfurunun kızı Holifira ile evlendi. Orhan Beyle evlendikten sonra Müslüman olan Holifira'nın adı Nilüfer Hatun olarak değiştirildi.

İyi huylu, merhametli, halkını seven ve daima ordusunun başında olan Orhan Beyin en büyük başarısı Bursa'nın alınmasıydı. 1326 yılında Orhaneli kazasını ele geçirerek, Bursa önlerine gelen Orhan Bey şehri kuşattı. Şehir ciddi bir çarpışma yaşanmadan teslim alındı. Beyliğin başkenti Bilecik'ten Bursa'ya alındı. Alâeddin Ali Beyi, kendine vezir olarak atayan Orhan Beyin, Akçakoca, Karamürsel, Abdurrahman Gazi gibi öncü komutanlarıysa Kandıra, Aydos ve Semendire kalelerini aldılar. Osmanlı Beyliği'nin sınırları bu dönemde Karadeniz ve İstanbul Boğazlarına kadar genişledi.

Osmanlı ilerleyişinden rahatsız olan Bizans İmparatoru III. Andronikos, hem işgal altında bulunan İznik'i kurtarmak hem de fethedilen Bizans kalelerini geri almak için bir ordu hazırlayarak, Orhan Beyin ordularının üzerine yürüdü. İki ordu 1329 yılında Palekanon'da (Maltepe) karşılaştı. Yapılan Palekanon Savaşı'nda Orhan Bey, Bizans ordusunu bozguna uğrattı. Kazanılan bu önemli zaferden sonra Orhan Bey, İznik kuşatmasına devam etti. Bizans İmparatorluğu'ndan ümidini kesen İznik kumandanı bazı koşullarla teslim olacağını bildirdi. Orhan Gazi, ileri sürülen koşullara uyulacağına ve halka iyi davranılacağına dair söz verdi. Böylece Hristiyanlığın en önemli kentlerinden biri olan İznik, 1330 yılında Türk egemenliğine girdi ve bir süre başkent oldu.

Kuşatma ve fetihlere devam eden Orhan Bey, 1331'de Taraklı, Göynük ve Mudurnu'yu, 1333'te Gemlik'i Osmanlı topraklarına kattı. Orhan Bey, 1337'de önemli bir ticaret merkezi olan İzmit ve çevresini (Koyunhisar, Hereke, Yalova, Armutlu) fethetti ve buranın yönetemini oğlu Süleyman Paşaya verdi.

1342 yılında Balıkesir yakınlarındaki Rumlara ait Kirmasti (Mustafakemalpaşa), Mihaliç (Karacabey) ve Ulubat kaleleri fethedilince, Karesioğulları Beyliği ile sınır komşusu olundu. Orhan Gazi, Karesioğulları beyliğindeki taht kavgalarından yararlanarak 1345 yılında bu beyliğin topraklarını ele geçirdi. Karesi Beylerinden Hacı İlbey ile Evrenos Gazi, Osmanlı hizmetine girdi. Ayrıca Karesi Beyliği'nin donanması da Osmanlı Devleti'ne katıldı. 1352 yılında Marmara adaları, Üsküdar ve Kadıköy fethedildi. 1354 yılında da Gerede Beyliği ele geçirildi ve Ankara ilk kez fethedildi.

Orhan Gazi, devlet teşkilâtı içinde üç önemli nokta üzerinde durmuş; para, ordu ve kıyafet ile ilgili pek çok düzenleme yaptırmıştır. Fethettiği yerlere adli ve idari işler için kadılar, askeri işler için subaşılar tayin eden Orhan Gazi, ilk Osmanlı yasalarını hazırlatmıştır. Ele geçirilen yerlerin imarıyla da ilgilenen Orhan Gazi, bu yerlerde camiler, hamamlar, imaretler ve bilim çalışmaları için Bursa'da bir medrese yaptırmıştır.