Türk denizcilerinin en büyüklerinden biri olan Oruç Reis, meşhur Barbaros Hayrettin Paşanın, yani Hızır Reis’in büyük kardeşidir. Eceova’lı Yakup adında bir sipahinin oğludur. Babası Yakup, Midilli’de yerleşmiş olduğundan dört oğlu İshak, İlyas, Oruç ve Hızır yani Barbaros, Midilli’de doğmuşlardı. Ailece gemicilikle ve deniz ticaretiyle uğraşmışlardır.

Rodos şövalyeleri bir gün İlyas ile Hızır’ın gemilerini yakalamışlar, İlyas’ı öldürüp Hızır’ı yani Barbaros’u esir almışlardı. Bunun üzerine İshak ile Oruç da korsanlığa başladılar.

Hızır’ın kaçıp Rodos şövalyelerinden kurtulmasından sonra, bir süre Akdeniz sularında üç kardeş birlikte korsanlık yapmışlardı. Ancak Osmanlı gemilerinin, yabancı korsanlar gibi Türk korsanlarını da takibe başlaması üzerine, korsan kardeşler gemileriyle Tunus’a geçerek Tunus Emiri tarafından kabul edilmişler ve Halkulvadi denen bölgeyi Cezayir ve Tunus sularındaki korsanlık hareketleri için üs yapmışlardı. Kısa bir zamanda güç ve şöhret kazanarak İspanyolların ve Cenevizlilerin önce gemilerini ve daha sonraları ise donanmalarını vurmaya başlamışlardı.

Cezayir taraflarını ellerine geçirerek İspanyol donanmasını birkaç defa büyük yenilgilere uğratmışlardı. İspanyollarla birleşen bazı Arap emirlerini de yendikten sonra Cezayir’de bir hükümet teşkil etmişlerdi.

Meşhur İmparator Şarlken bu mağlubiyetlerin acısını çıkarmak için 1518’de Marki de Fomars adlı komutanı büyük kuvvetlerle onların üzerine göndermişti. Oruç Reis ve kardeşi İshak Reis, kendilerinden çok fazla olan düşman kuvvetlerine karşı kahramanca bir savaştan sonra 1518 yılında vurularak öldüler.

Bunun üzerine kardeşlerinin öcünü almaya ahdeden Hızır Reis, yani Barbaros, Cezayir hakimliğine geçmiş ve bu ahdini yerine getirmiştir.

xxxxxxxxxxx

English Biography

ORUC REIS

Oruc Reis, one of the greatest Turkish seamen, is the elder brother of Barbarossa Hayrettin Pasha, that is, Hızır Reis. He is the son of a spahi named Yakup from Ecova.Since his father Yakup was settled down in Middilli, his four sons Ishak, Ilyas, oruç and Hizir, that is, Barbarossa, were born in Middilli. They were engaged in seamanship and sea trade.

One day, Rhodes knights caught the ships of Ilyas and Hizir, killed Ilyas and took Hizir, that is, Barbarossa aptive. Upon that, Ishak and Oruç began piracy. After Hızır's escape from Rhodes knights, they became pirates in Mediterranean waters for a period of time, three brothers together. However, upon commencement of pursuit of Ottoman ships Turkish pirates just like foreign pirates, the pirate brothers went to Tunusia and were admitted by Tunusia Emir, and made the region called Halkulvadi a base for their piracy movements in Algeria and Tunusia. They gained power and reputation in a short time and began to attack on first ships and then navies of Spanish and Genoeses.

Having captured Algeria regions, they routed for a few times Spanish navy. After having defeated some Arab emirs joining Spanish, they established a government in Algeria. Famous emperor Sarlken, in order to take revenge for such defeats, sent a commander named Marki de Fomars in 1518 against them with great powers. Oruc Reis and his brother Ishak Reis, after a hero war against these enemy forces, which were much stronger than themselves, were killed by being shot in 1518.

Hızır Reis, that is, Barbarossa, who took an oath to take revenge of his brothers, took the domination of Algeria and fulfilled his oath.

Kaynak: www.ozturkler.com

HAKKINDA YAZILANLAR

Akdeniz kartalı Oruç Baba

İrfan Özfatura bilgi@tg.com.tr

Türkiye 4 Kasım 2003

Oruç Reis, Ege sularını Rodoslulara dar ettiği yıllarda Hızır Reis ticaretle uğraşır ve iyi kazanır. İki kardeş yıllar sonra Cerbe’de karşılaşırlar ve Hızır Reis de tereddütsüz ağabeyine katılır. Artık Rumlar küçük gelir, İspanyol, Venedik ve Frenk hakimiyetini kırmak için Tunus sahillerini mekân tutarlar. Sultan, onlara Halk-ul-vad kalesini açar, onlar da ganimetin beşte birini getirip önüne koyarlar. Kâh keşiş dağı gibi barçaları, kâh yağ, bal, tahıl yüklü tekneleri zaptedip Tunus’a varırlar. Bunları fakir fukaraya dağıtır, dulların, yetimlerin gönlünü yaparlar. Gariplerin evleri gülistana döner, kilerler ağzına kadar erzak dolar. Bedevi kadınları bile atlas libas kestirir, prensesler gibi dolanırlar.

Günün birinde Napoli’den, İspanya’ya asilzade götüren bir kalyona yapışırlar. Oruç Reis’in gemileri bunun yanında sandal gibi kalır ama peşini bırakmaz. Bu gemide yüzlerce muhafız onlarca top vardır ama Türklere dikiş tutturamazlar. İş gelip kılıca dayanınca teslim olurlar. Mahzene kapatılan komutanlar “eyvah başımıza gelene, bunlar daha çok gemi zapteder” diye ağlaşırlar. Tunuslular kalyonu görünce hayretten donakalırlar. İçinden sayısız silah, doğanlar, zağarlar çıkar. İşte Oruç Bey o günden sonra adamlarına top eğitimi verir, kurmayını yetiştirir. Artık askeri gemilere de rampa etmeye başlar, başlarına buyruk bir “donanma” olurlar.

Önce kolunu verir

Bu arada Avrupalılar toplantı üstüne toplantı yapar, amirallerini peşpeşe deryaya salarlar. Nitekim Cezayir sularında 11 dev gemi bunları sıkıştırır. Oruç Baba leventlerine “Ey yoldaşlar” der, “ne kadar çok olsa da ördek ve kaz. Yeter onlara bir şahin-i baz” Önce demir alıp, yelken kürek kaçmaya başlar, sonra aniden dönüp ikisini zapteder, birini batırırlar. Diğerleri büyük bir korkuya kapılır, Becaye Hisarı’na sığınırlar.

Oruç Reis hızını alamaz, yanına kırk elli adam katıp kaleyi basmaya kalkar. Hızır Reis “etme ağam, yapma ağam” dese de “olacak olur sen kalbini geniş tut” deyip karaya çıkar. Altmış kafiri öldürür ama durmaz, cenk arzusu ile surlara yürüyünce müthiş bir top kurşun yağmuruna tutulurlar. Oruç Reis koluna isabet eden bir misketle yaralanır, cerrahlar, parçalanan dirseği tereddüt etmeden koparırlar.

O günlerde İspanyollar, Endülüs Müslümanlarına akla gelmedik eziyetler yaparlar. Mescidlerini yıkar, evlerini yakar, kızlarına sataşırlar. Oruç Reis bunları yanlarına koymaz, İspanya sahillerinin tozunu atar. Sayısız gemi batırır, hesapsız ganimet kaldırır. Kurtarabildikleri kadar garibi Cezayir’e taşırlar.

Bu arada Avrupalılar Akdeniz’i karış karış dolanır, onları ararlar. Nitekim Korsika önlerinde üzerlerine gelen donanmadan kaçar ama arayı açan kaptan gemisini göz açıp kapayıncaya kadar zaptedip bayrağımızı asarlar.

Bir gün ellerinden kaçan avı kovalarken akşam olur. Kandilleri yakar kararan sularda kör ebe oynarlar. Sabah ne görseler beğenirsiniz, yanlarında ışıklarına sokulmuş 4 kafir gemisi yüzmüyor mu? Hem de ağızlarına kadar çuha dolu. Onlara sadece el koymak kalır, adamlar şaşkınlıklarına yanar, saçlarını başlarını yolarlar.

Öyle ki sadece o ay 21 gemi ele geçirir, 3800 esir toplarlar. Ganimetleri yüklenip Tunus’a gelirler, fukara yine bayram yapar.

Sonra canını...

Oruç Reis, koluna mal olan Becaye kalesini unutamaz. Bu hisarın iki burcu vardır. Zor da olsa birini zapeder ama sıra diğerine geldiğinde barutları kalmaz. Gelgelelim Tunus Sultanı bu dar anda barut takviyesi yapmaz. Oruç Reis bunu bir kenara yazar ama hiç yoktan zaferden olurlar. Afrika sahillerinden İspanyolları kazıma hayalini bir başka bahara bırakırlar. Anlaşılan o ki Berberilerin cihad şuuruna erebilmeleri için biraz daha ekmek yemeleri lâzımdır. Eğer Müslümanlar Akdeniz’de kalmak istiyorlarsa önce eyyamcı sultanlardan kurtulmalıdırlar. Hoş, o günlerde Cezayirliler Oruç Reis’e gelir, küffardan çektiklerini anlatırlar. Onu yalvara yakara şehirlerine çağırırlar. Oruç Reis Cezayir’den İspanyolları kovar, şehri kendine merkez yapar.

Haçlılar, Cicel, Becaye ve Cezayir’deki gelişmeleri dehşetle izler ve gecikmeden saldırırlar. Halk-ul-vad’da Hızır Reis’i kuşatır ama perişan olurlar. Küffar bu sefer kırk kadırga, 140 barça ve onbinlerce askerle Cezayir’e gelir, Oruç Reis’i sıkıştırırlar. Oruç öyle bir çıkış yapar ki gemilerine binene kadar onbeşbin İspanyolu kırar. Avrupa’da yas tutulur, günlerce matem çanları çalar.

Ancak Haçlılar fesat kaynatmakta ustadırlar. İspanya kralı, kızını, Tlemsen beyinin yeğeniyle nişanlar. Bu saf oğlanın gözünü saltanat hırsıyla döndürüp Oruç Reis’in üstüne salar. Adi dönek, Müslüman beldelerine baskınlar verir, halka ezaya başlar. Gözyaşları ayyuka çıkınca Oruç Bey fitne yuvasını dağıtmaya kalkar. Ansızın Tlemsen üzerine varınca, haylaz yeğen Fas’a kaçar. Vahran kafirlerinin altınları ile bedevileri toplar ve 30 bin kişiyle gelip Oruç Babayı sarar. İspanyollar da bir o kadar asker getirip komutayı devralırlar. Kuşatma 6 ayı aşar, kalede açlık başlar. Doğrusu iki taraf da yorgunluktan bitap olurlar. Oruç Reis İspanyollardan “silahlarınızı ve mallarınızı alıp çıkabilirsiniz” gibi bir teklif alınca evlâtçıklarını kurtarmaya bakar. Lâkin Haçlılar sözlerinde durmaz kaleden çıkan leventlere saldırırlar. Büyük bir cenk olur, onlar kırmaktan yorulur, düşman kırılmaktan bıkmaz. Tâkâtsız kalıncaya kadar vuruşur ve Oruç Babalarıyla birlikte cennet bahçelerine uçarlar.

- - - - - - - -

Farklı bir kaynaktan derlenen biyografisi:

Türk denizcisi Oruç Reis, Ebu Yusuf Nurullah Yakub'un oğludur. Yunanca, Arapça, İtalyanca, İspanyolca ve Fransızca öğrendi. Kardeşi İlyas Reis ile birlikte denizciliğe başladı. Rodos şövalyelerine esir düştü. Esirlikten kurtulunca, Memlüklü Sultanı Kansu Gavri'nin hizmetine girdi. Mısır donanması ile birlikte İskenderun Körfezi'nde bulunduğu sırada Rodosluların saldırısına uğradı. Korkud Çelebi'nin verdiği bir gemi ile korsanlığa başladı. İtalya kıyılarını yağmaladı.

Yavuz Sultan Selim padişah olunca, Anadolu kıyılarını bırakarak İskenderiye'ye gitti. Cerbe adasına yerleşti. Kardeşi Barbaros Hayreddin Paşa burada kendisine katıldı. Yaptığı deniz savaşları ile ünü bütün Batı Akdeniz'e yayıldı. İspanyol gemileri ile yaptığı savaşta bir kolunu kaybetti. Yavuz Sultan Selim'e hediyeler gönderdi. Yavuz Sultan Selim ise ona elmas kabzalı iki kılıç ve iki gemi gönderdi.

Cezayir şehri halkı, kendilerini İspanyollardan kurtarması için Oruç Reis'e başvurdu. Oruç Reis, Cezayirlilerin bu çağrısı üzerine 1516'da Cezayir üstüne yürüdü. Cezayir'in Oruç Reis'in eline geçmesini istemeyen İspanyollar, şehri almak istedilerse de başarılı olamadılar. Tlemsen'e yerleşen Oruç Reis, İspanyolların ve onlarla işbirliği yapan yerlilerin saldırılarına altı aydan fazla dayandı.

Daha sonra yanında kalan kırk kadar adamı ile İspanyol hatlarını yardı. Arkasından gönderilen Garcia de Tineo kumandasındaki İspanyol donanması ile Salado ırmağında yapılan savaşta, 1518 yılında Cezayir'de öldü.